answersLogoWhite

0


Want this question answered?

Be notified when an answer is posted

Add your answer:

Earn +20 pts
Q: What is salabat?
Write your answer...
Submit
Still have questions?
magnify glass
imp
Continue Learning about General Arts & Entertainment

When was Salabat Jung born?

Salabat Jung was born on 1718-11-24.


Related questions

When did Salabat Jung die?

Salabat Jung died on 1763-09-16.


When was Salabat Jung born?

Salabat Jung was born on 1718-11-24.


What is the effect of salabat?

Salabat, a health drink, is made from a herb called Ginger. It is used in the Philippines to help aid sore throats.


When was Asaf ad-Dawlah Mir Ali Salabat Jang born?

Asaf ad-Dawlah Mir Ali Salabat Jang was born on 1718-11-24.


When did Asaf ad-Dawlah Mir Ali Salabat Jang die?

Asaf ad-Dawlah Mir Ali Salabat Jang died on 1763-09-16.


What are the native delicacies in nueva ecija?

Nueva Ecija is famous for traditional Filipino delicacies, such as the charcoal-baked bibingka (rice cake), salabat (ginger tea), and puto bumbong. These can be purchased from street carts or from various stores in the area.


What is ginger used for?

Ginger helps with nausea caused by motion sickness and also with morning sickness. Additionally, not only does it act as a natural antihistamine and a mild decongestant, but it is also great for a sore throat. The herb promotes the release of bile from the gallbladder for people suffering from gallstones. Ginger may also decrease joint pain from arthritis and has blood-thinning and cholesterol-lowering properties that may make it useful for treating heart disease. Answer: Ginger has along history of use for relieving digestive problems such as nausea, loss of appetite, motion sickness and pain. It is excellentfor reducing inflammtion. Ginger is high in gingerol, a substance with powerful anti inflammatory and antioxidant properties thst can also help with arthritis.. Caution is needed taking ginger if you sre pregnant or will be going under anesthesia. Buy fresh gingeroot at the market, wash , do not peel, and slice into small slices or chunks. Put into a pot of water an inch or two above the ginger, boil for 15-20 min. Ginger is very spicy and hot if fresh so dilute with water and sip as you would any good cup of any tea. Enjoy!!!


How do you care for your Voice?

I'm 9 years old and I can sing. I don't have singing lessons I just sing little warm ups because in my school we do an awful lot of singing but I was born with a great voice! I have been on the Songs Of Praise, Colchester Garrison, Bedforshire radio and many more. ___How To Get A Good Voice___ Sing- la la la la la la la la la la la la la la la la la la (sing first 8 low then other 8 high) Sing -do do do do (first 2 low other 2 high) I got this from the sound of music. do doe a deer a female deer ray ray a drop of golden sun me me a nae I call myself far far a long long way to run so a needle pulling thread la a note to follow so te tea a drink with jam and bread


Ano ang kahulugan ng maikling kwento?

Nagmamadali ang Maynila


What are the native delicacies of Philippines in its region?

Philippines Indigenous FoodsRecipes1 GEOGRAPHIC SETTING AND ENVIRONMENTThe Republic of the Philippines consists of a group of 7,107 islands situated southeast of mainland Asia and separated from it by the South China Sea. The two largest islands are Luzon (40,814 square miles/105,708 square kilometers), and Mindanao (36,906 square miles/95,586 square kilometers). Comparatively, the area occupied by the Philippines is slightly larger than the state of Arizona. The land is varied, with volcanic mountain masses forming the cores of most of the larger islands. A number of volcanoes are active, and the islands have been subject to destructive earthquakes. Lowlands are generally narrow coastal strips except for larger plains in Luzon and Mindanao. Forests cover almost one-half of the land area and are typically tropical, with vines and other climbing plants. Pollution from industrial sources and mining operations is a significant environmental problem in the Philippines. Almost forty of the country's rivers contain high levels of toxic contaminants. About 23 percent of the nation's rural dwellers do not have pure water, while 93 percent of the city dwellers do not have pure water. Also threatened are the coastal mangrove swamps, which serve as important fish breeding grounds, and offshore corals, about 50 percent of which are rated dead or dying as a result of pollution and dynamiting by fishermen. The nation is also vulnerable to typhoons, earthquakes, floods, and volcanoes.2 HISTORY AND FOODThe Philippines' location between the South China Sea and the Pacific Ocean has made the islands a crossing point for migrating people all over the world. As a result, the Philippines is made up of a range of different people and ethnic groups. While there are many different dialects and languages, Tagalog is the national language. The people of the Philippines are called Filipino. Filipino cuisine reflects the blending of these wide and varied cultures. Malays, from Malaysia, were among the first inhabitants of the Philippines over 20,000 years ago. They brought with them the knowledge of preparing hot chilies and the use of ginataan , or coconut milk, in sauces to balance the spiciness.The Chinese established colonies in the Philippines between 1200 and 1300. They introduced pansit , or Chinese noodle dishes, and bean curds. Later came egg rolls, and soy sauce. Like the Chinese, the Filipinos consume a wide array of dipping sauces to accompany their dishes.Spain occupied the Philippines for almost 400 years, beginning in 1521. This colonization had a major impact on Filipino cuisine. A majority of the dishes prepared in modern Philippines can be traced back to Spain. In fact, everyday Filipino dishes resemble Spanish cooking more than native meals. The Spaniards introduced a Mediterranean style of eating and preparing food. Techniques such as braising and sautéing, and meals cooked in olive oil, are examples. Spain also introduced cooking with seasonings, such as garlic, onions, tomatoes, sweet peppers, and vinegar.The United States took control of the Philippines after the Spanish-American War in 1898, staying through World War II (1939-1945) until 1946. The U. S. military introduced goods shipped in from their country such as mayonnaise, hot dogs, hamburgers, and apple pies. Canned evaporated and condensed milk often replace the traditional buffalo milk used in desserts, such as flan(caramel custard). Nowhere else in Asian cuisine can cheese and canned tomato sauce be found in recipes. All of these foods are still favorites of the Filipinos and can be found almost anywhere in the country.Leche Flan (Caramel Custard)Caramel ingredients1 cup sugar1 cup waterCover the pan filled with the flan custard with foil. Place the foil-covered pan into a larger pan with about one inch of water in it. This is a "water bath." The water keeps the custard pan from getting too hot and overcooking the custard.EPD Photos Caramel procedurePour the water in a saucepan and bring to a boil.Add the sugar and stir constantly over medium heat until sugar is melted and it forms the consistency of syrup.Pour the syrup evenly into any ovenware dish that is about 2 inches deep, such as a square brownie pan. Tilt the dish so the syrup coats all of the sides. Refrigerate while preparing the custard.Custard ingredients12 eggs2 (13-ounce) cans evaporated milk1 (14-ounce) can sweetened condensed milk1 teaspoon vanillaProcedureSeparate the egg yolks from the egg whites one at a time. Place the egg yolks in a large mixing bowl. (Discard the egg whites or reserve them for another use.)Add the rest of the custard ingredients to the mixing bowl.Stir lightly when mixing to prevent bubbles or foam from forming. Remove the caramel-lined dish from the refrigerator and pour the custard mixture slowly into it.Preheat oven to 325°F.Cover the custard dish with aluminum foil. Set it into a large shallow pan (such as a cake pan). Pour water into the larger pan until it is about one-inch deep. This is called a water bath.Bake in oven for 1 hour, or until the custard is firm. Cool to eating temperature. May be served warm or chilled.Serves 8 to 10.3 FOODS OF THE FILIPINOSLike other Southeast Asian cuisines, the Filipinos eat a lot of vegetables and rice. Similarly, they also eat many types of seafood, saving meat for more special occasions (often in the form of lechon , or whole roasted pig). The waters surrounding the Philippines islands provide over 2,000 species of fish. In addition, Filipinos have been farming fish in palaisdaan , or fishponds, using aquaculture (raising fish and shellfish in controlled conditions) for over 1,000 years. Patis, a clear, amber-colored fish sauce, is used in Filipino dishes as much as soy sauce is used in China. For over 2,000 years, rice has been grown in the Philippines and is eaten almost daily. As of the twenty-first century, over twenty varieties of rice are cultivated, which are made into thousands of different cakes, noodles, and pancakes. Rice noodles are common in fast-food restaurants and stands, served heaping with a choice of different meats and vegetables. Noodles symbolize prosperity, long life, and good luck. Filipinos believe the longer the noodles, the better, so noodles are generally not broken or cut when a dish is being prepared.Coconut Buying and OpeningTo select a fresh coconut, shake it to feel the sloshing of liquid inside. A cracked or old coconut will be empty and dry. Opening the coconut: Locate the brown eye-like spots at one end and pierce with a sharp point. Drain off the liquid. Preheat oven to 400°F. Place the coconut in the oven on a cookie sheet and bake for 15 minutes. Remove the coconut and wrap in a clean kitchen towel. Carefully crack it open with a hammer. The coconut meat should be broken away carefully from the shell. If a portion is not broken easily away from the shell, return the coconut to the oven for a few minutes more.Making Shredded CoconutOnce all of the meat is out of the shell, you can grate the meat with a small hand grater, shred the meat in a food processor, or with a sharp knife. One coconut makes about 4 cups of shredded coconut. Since the weather in the Philippines is tropical, many types of fruit are grown. Pineapples, strawberries, cantaloupe, melon, kiwi, bananas, guapple (a cross between a guava and an apple) and coconut are just a few examples. Coconuts are plentiful and are used in and on everything. The coconut meat inside can be eaten, and the ginataang (milk from the meat) can be used in refreshing drinks or for sauces to cook fruits and vegetables in, such as adobong hipon sa gata (shrimp adobo in coconut milk). It can also be grated or baked into desserts and sweets, such as maja blanca (coconut cake).Coconut MilkHomemade coconut milk tastes its best when freshly made; even if it is refrigerated, it quickly loses its flavor.Ingredients2 cups coconut meat, finely shredded (see instructions above; canned or frozen unsweetened, shredded coconut is available at most supermarkets.)8-inch square of cheesecloth (can be found in most supermarkets), surgical gauze, or 8-inch square of clean nylon stockingProcedureFill a large saucepan halfway full of water and bring to a boil. Set aside 2 cups.If using a blender or food processor, add shredded coconut and boiling water and blend for 1 minute. Let cool for 5 minutes.If not using a blender or food processor, put shredded coconut in a mixing bowl and add the boiling water. Let set for 30 minutes.Strain coconut liquid (prepared by either method) through cheesecloth, gauze, or nylon into a medium-size bowl.Squeeze and twist cloth to remove all milk from the coconut meat.Repeat the process if more coconut milk is needed.After baking in the oven, the hard coconut shell can be cracked open to reveal the white coconut flesh. The flesh should break away from the hard shell.EPD PhotosMaja Blanco (Coconut Cake)Ingredients2 cups coconut, finely shredded (see how to use fresh coconut above) fresh, frozen, or canned, tightly packed into the measuring cup3 Tablespoons sugar4 Tablespoons butter or margarine, melted½ cup cornstarch½ cup light brown sugar, tightly packed¼ cup water2 cups coconut milk, fresh, frozen, or canned (unsweetened)3 eggsWhipped topping for garnishA vegetable vendor slices produce to prepare it for sale.Cory LangleyProcedureSeparate the egg yolks from the egg whites one at a time.Preheat oven to 325°F.If using freshly grated unsweetened coconut, add about 3 Tablespoons of sugar to taste into a small bowl. No sugar is needed if packaged or canned sweetened coconut is used.Combine coconut and melted butter or margarine in medium mixing bowl.Using fingers, press mixture onto the bottom and sides of a pie pan, making a piecrust.Bake for about 5 minutes, or until lightly golden. Remove from oven and cool to room temperature.Put cornstarch and sugar in medium saucepan. Add water and mix well to dissolve cornstarch.Add coconut milk and egg yolks. Stir constantly over medium to high heat until mixture boils.Reduce heat to low and stir constantly until smooth and thick, about 5 minutes.Remove from heat and pour mixture into coconut piecrust.Cool to room temperature and refrigerate for about 3 hours to set.To serve, cut into wedges and add a scoop of whipped topping on top.Serves 8.While Filipinos use limited spices in their cuisine compared to other Asian nations, they love the taste of sour flavors, particularly vinegar. Meats and fish are commonly marinated in palm vinegar, which is half as strong as Western-style vinegar. Vinegar acts to preserve freshness. Since refrigeration is not nationally available, this marinating method, along with drying, salting, and fermenting are techniques used to preserve meats. Instead of adding strong flavors to their cooking, Filipinos use strong-tasting condiments to accompany their food.The national dish of the Philippines is called adobo . Not only is this a national dish for the Filipinos, but it is also a style of cooking. This Spanish-influenced dish is like a stew, and involves marinating meat or seafood pieces in vinegar and spices, then browning them in their own juices. The sauce in adobo usually contains soy sauce, white vinegar, garlic, and peppercorns (or pepper) and is boiled with the meat. The vinegar preserves the meat, and adobo will keep for four or five days without refrigeration. This is considered an advantage in the tropical heat. Pork adobo is the most popular, for those who can afford it, but any type of meat or seafood can be used.Adobong Hiponsa Gata (Shrimp Adobo in Coconut Milk)Ingredients½ cup white vinegar¼ cup water⅛ teaspoon pepper1 Tablespoon garlic, mincedPatis (fish sauce, found in an Asian grocery store); soy sauce may be substituted1 pound fresh shrimps, unshelled (frozen unshelled shrimp may be substituted)2 cans (12-ounce each) coconut milkProcedureMake marinade: Place the vinegar, water, pepper, garlic and patis (or soy sauce) in a medium-size pot.Add the shrimp to the marinade and let stand for 1 hour.Put the pot over medium heat, and cook the shrimp, turning the shrimp often, until they have absorbed the marinade and the pot is almost dry.Pour in the coconut milk and continue simmering, allowing the mixture to thicken, stirring occasionally (about 20 minutes). Serve.Serves 6.Patis, or fish sauce, used by cooks all over Asia, is available at some grocery stores elsewhere in the world. This brand, while not made in the Philippines, is popular there. Soy sauce, or salt alone, may be substituted for patis.EPD Photos4 FOOD FOR RELIGIOUS AND HOLIDAY CELEBRATIONSChristian holidays are the most widely celebrated holidays in the Philippines. This is because Spain introduced the Catholic religion centuries ago when it occupied the Philippines. In the twenty-first century, about 90 percent of Filipinos are Roman Catholic Christians. The Philippines is the only Asian country that is primarily Christian. Filipinos claim to have one of the world's longest Christmas celebrations. Their celebration begins December 16 and lasts for three weeks. On Pasko Ng Bata, Christmas Day, families may gather to eat lumpia (spring rolls), and drink tsokolate (a native chocolate drink) and salabat (ginger tea). Tsokolate (Hot Chocolate)Ingredients1 pound chocolate (or 2 cups chocolate chips)6 cups milk6 eggs, separatedProcedureSeparate the egg yolks from the egg whites one at a time and put the yolks in a medium mixing bowl. (Discard the egg whites or reserve them for another use.) Beat the yolks with a whisk.Cut chocolate bar into small pieces.Pour milk into saucepan and add chocolate. Heat to boiling, stirring constantly, until chocolate is melted.Add the egg yolks to the saucepan. With a whisk, beat the whole mixture until foamy, about 5 minutes. Serve immediately.Makes 6 servings.Filipino families meet to share a Christmas meal, but they save their Christmas feast for Epiphany. The holiday season ends with the Feast of the Epiphany, which is on the first Sunday in January. This is when families gather to eat pork lechon, which is a whole pig roasted outside over a spitfire of burning coals. Served with the pork are a garlic rice called sinangag and other rice dishes, such as bibingka (rice cake with salted eggs and fresh coconut meat) and suman (steamed rice wrapped in banana leaves). Vegetable dishes and assorted fruits, such as pineapples, bananas, persimmons (very tart fruit that looks similar to a tomato), and papayas, are eaten as well. Desserts, cookies, and cakes top off the huge feast, which can go on for several hours and then is followed by a long afternoon nap.Sinangag (Garlic Rice)Ingredients2 Tablespoons vegetable oil3 cloves garlic, finely chopped (or 1 teaspoon garlic powder)4 cups rice, cooked6 green onions, finely slicedSalt and pepper, to tasteProcedureHeat the oil in a large skillet over medium heat. Add garlic and fry for about 3 minutes.Add cooked rice, green onions, and a pinch of salt and pepper to taste.Heat through, about 5 minutes. Serve.Makes 8 servings.5 MEALTIME CUSTOMSFilipino dishes are based more on distinctive tastes and textures than different courses. Instead of serving courses separately, they are all brought to the table at one time so the diners can enjoy all flavors and dishes together. Dining at a Filipino table is similar to eating at a buffet. Even the dessert is part of the buffet-style meal. The dessert provides a sweet balance to the salty and sour tastes that are part of a meal. Unlike in much of the Western world, burping is not considered rude in the Philippines where it means you are full and enjoyed the meal. Sometimes a burp is followed with the expression, Ay, salamat, which means, "Ahh, thank you."Anyone who visits a Filipino home, no matter what time of day, is offered food. If the guest interrupts a meal, which is common because most Filipinos eat five or more meals a day, they are invited to join the diners. Eating is so constant, in fact, that many Filipinos use "Kumain ka na?" ("Have you eaten yet?") as a general greeting to each other.Before outside influences, Filipinos used their hands to eat. The traditional way of eating was to scoop up food from flat dishes with fingers of the right hand. Some upscale native restaurants in Manila, the country's capital, serve food this way. With Western influences and the introduction of knives, forks and spoons, Filipinos have adapted their ways. The fork and spoon are the two main utensils of choice. The fork is held with the left hand and the spoon in the right. The fork is used to spear and hold the piece of food while the spoon is used to cut or tear off small pieces.Almusal (breakfast) is the first meal of the day, and usually consists of leftovers from the previous evening's dinner, like garlic fried rice and cured meat. Ginger tea is usually drunk. Ensaimada (fluffy, sugared, coiled buns), smoked fish, salted duck eggs, fried eggs, Chinese ham, Spanish sausages, and fresh mangos are just some of the foods that might be eaten.For lunch, mongo (a stew of munggo -mung beans-and shrimp with olive oil and lime juice), caldereta (goat and potato stew), and ensaladang balasens, an eggplant salad, may be eaten. All of these dishes are typically accompanied by white rice. Most school students carry lunchboxes to school. In it, they would have a thermos with a sugary fruit drink, a large container of plain white rice, a small container with fried fish or chicken, and a small container of tomato sauce on the side. They would typically not take any fruit or vegetables. A student's lunch box also might contain a peanut butter sandwich for an afternoon snack.For dinner, Filipinos will often go to a simple turo-turorestaurant. This literally means "point point," which is how they select their food. They may choose menudo (hearty pork and chickpea stew), or pansit (noodle) dishes, such as pansit mami (noodles in broth). If they decide to go a fancier restaurant, they might enjoy patang bawang , which are deep-fried pork knuckles with garlic and chilies, and maybe a wedge of American-style lemon meringue pie for dessert.Pansit Mami (Noodles in Broth)Ingredients¼ pound pork (not ground)¼ pound boneless skinless chicken breast3 cups water1 teaspoon salt2 Tablespoons vegetable oil1 Tablespoon garlic, finely chopped1 medium onion, finely choppedSalt and pepper, to taste1 pound rice noodles (found in an Asian market), or substitute flat, wide, egg noodles2 Tablespoons green onions, finely choppedProcedureIn a medium pot, boil pork and chicken in water until tender. Season with a pinch of salt.Remove the meat from the water and allow to cool.Reserve 2 cups of the cooking stock (water used to cook the meat).Cut the pork and chicken into strips. Set aside.In a large skillet, heat the oil on medium heat and sauté the garlic and onion for about 3 minutes.Add the pork and chicken. Add the stock.Bring the mixture to a boil, add the rice noodles or egg noodles, and simmer for 2 minutes until the noodles are tender. Season with a pinch of salt and pepper.Serve immediately.Serves 8 to 10.Dessert is the highlight of a meal for many Filipinos. They consider stir-frying very easy compared to perfecting a dessert. In fact, a cook's reputation may be based on the skills needed to make dessert dishes. Popular desserts are candies, like polvoron, and cakes such as bibingka , made from rice flour and sprinkled with cheese and shredded coconut, which are eaten as snacks during the day.Polvoron (Powdered Milk Candy)Ingredients3 cups flour, sifted1 cup powdered milk¾ cup confectioners sugar½ pound (2 sticks) butter, melted1 teaspoon lemon or vanilla extract¼ cup water, measured 1 Tablespoon at a timeProcedurePlace sifted flour in a saucepan and toast over medium heat until light brown, stirring constantly. Remove from heat and cool.Add powdered milk, sugar, melted butter, and lemon or vanilla extract.Add water, 1 Tablespoon at a time, until the mixture holds together and can be molded into balls.With your hands, flatten into little cakes the size of a silver dollar.Wrap individually in wax paper.Makes about 60 candies.The first step in making Polvoron (Powdered Milk Candy) is toasting the flour. After the other ingredients are added, the mixture is shaped into coin-shaped candies. The candies are then wrapped in wax paper for easy storage or sharing with a friend.EPD PhotosMerienda means snacktime in the Philippines. Merienda is a meal in itself for those who can afford it. Merienda is important to the Filipinos because they find the gap between lunch and dinner too long, and they need to take many breaks from the intense tropical heat. Lumpia (spring rolls), puto (little cupcakes made from ground rice), and panyo-panyo (tiny pastry envelopes filled with mango and banana jam) are a few merienda dishes. Anything can be served with the snack except steamed rice. Steamed rice constitutes a complete meal, which merienda is not considered.6 POLITICS, ECONOMICS, AND NUTRITIONAbout 22 percent of the population of the Philippines are classified as undernourished by the World Bank. This means they do not receive adequate nutrition in their diet. Of children under the age of five, about 30 percent are underweight, and nearly one-third are stunted (short for their age). Government-financed child health malnutrition programs are already well established in the Philippines; however, these programs lack significant funding and malnutrition continues to be a primary concern. Indigenous (native) foods such as mung beans and powdered shrimp are available for infants and children, but protein, iron, iodine, and Vitamin A remain deficient in their diets. An increase in community involvement since the 1980s has helped to keep the population aware of the problems with malnourished children. Such awareness has led to a gradual improvement in health care for all Filipinos. As of 1996, a vast majority (91 percent) of those living in urban areas also had access to clean and safe water, as did 81 percent of those living in rural areas.7 FURTHER STUDYBooksFertig, Theresa Kryst. Christmas in the Philippines . Chicago: World Book, 1990.Hyman, Gwenda L. Cuisines of Southeast Asia . Canada: John Wiley & Sons, Inc., 1993.Jaffrey, Madhur. Far Eastern Cookery . New York: Harper & Row, 1989.Osborne, Christine. Southeast Asian Food and Drink . New York: Bookwright, 1989.Web SitesFilipino Web. [Online] Available http://www.filipinoweb.com/art_cuisine.html (accessed March 14, 2001).Global Gourmet. [Online] Available http://www.globalgourmet.com/destinations/philippines/phileat.html (accessed March 14, 2001).Tribo. [Online] Available http://www.tribo.org/filipinofood/food2.html (accessed March 14, 2001).


Buod sa tigre tigre na salin ni mauro r avena?

Ang buong pulo ay nalalatagan ng gubat, mula sa mabuhanging dalampasigan, kung saan ang tubig na nabubuong mga alon sa malayong Antartika ay humahampas pagkaraan ng mahabang paglalakbay, hanggang sa mga tuktok ng bundok na laging nakukumutan ng ulap. Pabagu-bago ang mukha ng gubat. Sa may dalampasigan, isang latian na hitik sa bakawan ay bumubuo ng sala-salabat ng hadlang. Papasok sa pulo at pataas sa lupa, ang mga puno't halaman ay patuloy sa pag-iiba-iba, at pag-abot sa dakong loob, ang mga iyo'y naglalakihan at nagtataasan, ang kanilang mga sanga'y nauukitan ng parang lambat na disenyo ng lumot. Hindi pa natatagos ng tao ang kabuuan ng sinaunang gubat, na ang loob ay napakayaman sa buhay. Dito'y di mabilang ang namumugad na mga ligaw na nilalang. Naglipana rin ang maririlag na halaman at nagtatayuang punongkahoy na nakokoronahan ng mga eksotikang orkidarya. Sa loob ng gubat, kayraming ibon at iba't ibang tsonggo ang malayang namumuhay, samantalang sa ibaba, sa lupa, walang-puknat ang maingat na paghahanap ng makakain ng mga itim na leopardo, elepante, at osong tropikal. Ang mga pampang ng ilog at katabing damuhan ay teritoryo ng mga tapir, rinoseros, ahas, buwaya, at usa. Nagkalat ang mga insekto.Maraming parteng gubat ang nakakatakot. Ang mga ito'y puno ng latian na pinag-aabangan ng nakakamatay na mga panganib, at mga lubak at guwang na dantaon nang naiwang basa at madilim. Mayroon ding magaganda at kaakit-akit na lugar na walang pinag-iba sa mga engkantadong gubat ng mga kuwento. Ang hawan ng mga bahaging ito ng sinaunang gubat, na mayamang naaalpombrahan ng berdeng damo, ay payapa at nakakapagbigay-ginhawa. Kadalasa'y napapalibutan ang mga ito ng mayuyuming puno ng cemera, na pumupuno sa hangin ng masangsang na amoy ng kanilang dagta. Sa gitna ng maririkit na lambak na ito, di maaaring di magkaroon ng mga sapa ng malamig at mala-kristal na tubig, pabula-bula at patila-tilamsik, paawit-awit, at pabulung -bulong. Walang di naakit huminto at magpahinga roon. Sa loob ng gubat ay makatatagpo ng rattan, damar - isang dagta na ginagamit sa paggawa ng batik - at maraming uri ng mahalagang kahoy. May mga taong noo'y tumira roon, pero nilisan nila iyon noong sila'y magtayo ng mga lunsod at nayon kung saan. Ngayo'y paminsan-minsan na lang silang bumabalik doon, para humanap ng ikabubuhay sa pamamagitan ng paghahakot sa mga produkto ng gubat. Pito sa mga lalaking tulad nila ay isang linggo nang nasa gubat sa panganganap ng damar. Si Pak Haji ang pinakamatanda. Gayong sisenta anyos na siya ay nananatiling malusog at malakas. Matalas pa rin ang kanyang mga mata at tainga. Ang pag-ahon at paglusong sa bundok, pasan ang mabibigat na kaing ng damar o ratan, pasinghap sa nakakapagpasiglang hangin, ay nagpatibay ng husto sa kanyang katawan. Ipinagmamalaki ni Pak Haji na di niya nararanasan ang mga karamdamang dala ng pagtanda, at sa tanang buhay niya'y di pa siya naratay sa banig. Disinuebe anyos siya nang una niyang iwan ang kanyang nayon at magpasaibang-bayan. Nagpunta siya sa Japan, China, Africa, at India, kung saan niya pinag-aralan ang Koran. Limang taon siyang nagtrabaho sa barko, naglakbay sa malalayong daungan ng mga puti at ng kanilang maiingay at groteskong siyudad. Pero tinawag siyang muli sa kanyang nayon. Kaya't pagkaraan ng dalawampung taong paglalagalag, isang huling biyahe ang kanyang isinagawa sa pilgrimahe sa Mecca upang tupdin ang kanyang obligasyong panrelihiyon. Saka siya umuwi. Ipinagpatuloy niya ang pangangalap ng damar, isang gawaing inumpisahan niya nang trese anyos, ng unang sinamahan ng kanyang ama sa gubat. Matapos niyang matutuhan ang napakaraming bagay sa mundo, lagi niyang sinasabi na kuntento na siya ngayong maging isang hamak na tagakalap ng damar. Si Wak Katok ay singkuwenta anyos. May malakas at matipuno siyang pangangatawan. Maitim ang kanyang buhok, ang kanyang bigote ay mahaba at makapal at ang kanyang braso't binti ay namumutok sa buhul-buhol na masel. Ang kanyang mukha ay dinodomina ng buo't makakapal na labi at makislap at nananagos sa tinging mga mata. Siya'y eksperto sa pencak. Maraming taong naituro niya sa kalalakihan sa nayon ang tradisyunal na paraang ito ng pagtatanggol sa sarili. Si Wak Katok ay iginagalang din bilang mahusay na mangangaso at shaman, o manggagamot. Ang mga batang miyembro ng grupo ay sina Sutan, na beynte-dos anyos lang pero mayroon ng sariling pamilya. Talib, na beynte-siyete anyos at may asawa at tatlong anak; Sanip, na beyntesingko anyos, may asawa at apat na anak; at Buyung, ang pinakabata, na katutungtong lang sa pagkadisinuebe at walang asawa. Ang apat na lalaking ito ay naging estudyante ni Wak Katok sa pencak. Nag-aral din sila ng maharlika sa kanya. Alam nilang darating ang araw na magiging pinuno ng kanilang nayon si Wak Katok, isang lalaking itinuturing na lider ng marami, at karapat-dapat na igalang at parangalan. Kailanma'y di nila pinagdududahan ang kanyang salita o gawa. Lumalabas na si Wak Katok ang puno ng mga mangunguha ng damar. Ang ikapitong miyembro ng grupo ay si Pak Balam, na tulad ni Wak Katok ay singkuwenta anyos. Siya'y di masalita, maliit ang katawan pero gayunma'y masipag magtrabaho. Sa sinasabing pag-aalsa ng mga Komunista noong 1926, siya'y nadakip ng mga Dutch at apat na taong ikinulong sa Tanah Merah. Ang bata at buntis niyang asawa, na sumunod sa kanya sa preso, ay dinapuan doon ng malarya at nakunan. Dahil dito'y hindi na ito muling nakapagdalantao. Naging sakitin ito mula noon, at ang pera ni Pak Balam ay naubos sa mga gamot nito. Magkakasamang lagi ang pitong lalaki sa pangunguha ng damar gayong wala silang pormal na sosyohan at bawat isa'y may layong magbenta ng kanyang makalap. Pero dahil pito sila sa grupo, ang pakiramdam nila'y mas ligtas ang kanilang lagay at mas kaya nila ang kanilang gawain. Sa mata ng kanilang kanayon, sila'y mabubuting tao. Si Wak Katok ay iginagalang sa kanyang galing sa pencak at pagiging mangangaso. Nang siya'y bata pa, napabalita sa nayon ang paggamit niya ng pencak laban sa isang osong humarang sa kanyang daan sa gubat pero bilang shaman, siya'y kinatatakutan. Pabulong lang mabanggit ng mga tao ang tungkol sa kanyang pagiging salamangkero. May usap-usapan na nagagawa niyang makipag-ugnayan sa mga multo at masasamang espiritu.Hinangaan ng mga taganayon si Pak Balam. Itinuturing nila itong isang bayani dahil sa paglaban sa mga Dutch. Alam nila na hindi ito Komunista. Napakarelihiyoso nito - malayong maging isang Komunista na di naniniwala sa Diyos o sa relihiyon. Lumaban maging sa mga kolonyalista si Pak Balam at ang kanyang mga kaibigan dahil sa pang-aapi ng mga iyon sa taumbayan, na walang-tigil na pinapatawan ng mga bagong buwis at ninanakawan ng kalayaan at sariling dangal. Si Pak Haji ay nirerespeto dahil sa kanyang edad at dahil nakapaglakbay na siya sa Mecca. Gayunman, hindi siya maintindihan ng mga tao. Mula nang bumalik siya sa kanyang pangingibangbayan, naging parang dayuhan na rin siya. Iniwasan niyang makasal, gayong binubuyo siyang magasawa ng kanyang pamilya. Ayaw rin niyang maging pinuno ng nayon. Sa umpisa, pinaratangan siyang mapagmalaki ng mga tao, pero di nagtagal, nasanay na ang mga ito sa kakaiba niyang gawi at di siya pinagtakhan. Mukhang kuntento na si Pak Haji na balewalain ng iba. Sina Sutan, Buyung, Talib at Sanip ay itinuturing na disente at maipagkakapuring mga kabataan, tulad ng karamihan sa mga taganayon. Iginagalang sila sa kanilang kapwa, tapat sila sa kanilang pagdarasal at pagsamba sa moske, at tulad ninuman ay nakikipaghuntahan sa kanilang mga kaibigan sa mga kapihan. Tumutulong sila sa pagtatayo ng bagong bahay o sa pagpapahusay ng mga daan o patubig. Nakikipagbiruan sila. Mabubuti silang ama, kapatid, at kaibigan. Tumatawa sila, umiiyak, nangangarap, umaasa, nagagalit, nabibigatan ang loob, at nalulungkot tulad ng iba sa nayon. Wala silang iniwan sa ibang tao. Silang karaniwang kabataan. Ngayo'y nasa loob sila ng gubat. Dala ni Wak Katok ang kanyang ripple. Bihira niya itong dalhin kapag nangunguha ng damar. Ginagamit lang niya ito kapag nangangaso na balak niyang gawin ngayon. Dalawang buwan na ang nakararaan, nakakita sila ng isang usa na pumasok sa huma, o kaingin, ni Pak Hitam, hanap ay pagkain. Naghawan ng lupa sa gitna ng gubat si Pak Hitam na pinagtayuan niya ng bahay. Doon nagpapalipas ng gabi ang pitong lalaki kung malapit doon ang pinagkukunan nila ng damar. Luma na ang ripple, pero mahusay itong armas. Gustung-gusto iyon ni Buyung. Nakakaramdam siya ng pagmamalaki kapag nakapatong iyon sa kanyang balikat, pahalinhin kay Wak Katok. Ang ripple at tsapa ng isang lalaki. Ang isang munting punyal, o kaya'y kris, o maigsing espada na nakasukbit sa baywang ay palamuti lamang sa kasuotan ng isang lalaki, pero ang baril sa kanyang balikat ay simbolo ng control na katumbas ay kapangyarihan. Nasisiyahan si Wak katok na ipahiram kay Buyung ang ripple, na inaalagaan nitong mabuti. Tuwing isasauli iyon ni Buyung, iyo'y nalangisan na at nasa mas mahusay na kundisyon kaysa pagkapahiram. Panay ang pahid ni Buyung sa kanyon niyong may masalimuot na disenyo, kaya't ang bakal na iyon ay kumikinang nang madilim na asul kapag tinatamaan ng liwanag. Ang kamagong niyong puluhan ay nangingintab na itim, madalas na parang pelus. Hindi iyon kakikitaan ng katiting mang alikabok o pulbura.Nag-iipon si Buyung para makabili ng sarili niyang baril, iyong mas makabago. Ang lumang ripple na binabalahan sa bunganga, tulad ng kay Wak Katok, ay mabusising ipanghanting. Una, kailangang ibuhos ang pulbura ng kanyon, saka papiping sasalaksakin ng barilya. Tapos, ang bala ay kailangang ipasok sa kanyon at pataktak na pabababain. Habang ginagawa ang lahat ng ito, ang usa o baboy-damo ay maaring makatakbo na at mawala. Ang baril na sa bunganga binabalahan, kailangang asintado ang gumagamit - dapat tumama ang unang kalabit. Walang pangalawang tsansa ang mangangaso. May dahilang magmalaki si Buyung sa galing niya sa baril. Minsan, ang inasinta niya ay ang pinakalikod ng tainga ng isang tumatakbong baboy, at doon mismo tumama ang bala. Sa isa pang okasyon, siya at si Wak Katok - kasama ang ilang lalaki sa nayon - ay nanghahanting ng isang kawan ng mababangis na baboy-ramo, at sa kaliwang mata ng isang naninibasib sa kanya sumuntok ang kanyang bala. Ipinakita ni Wak Katok ang kanyang kababaang-loob nang sabihing hindi niya madadaig ang pamamaril ni Buyung. Galing kay Wak Katok, iyo'y tunay na malaking papuri, kaya't kumalat ang reputasyon ni Buyung bilang asintado, bagay na nagbigay sa batang mangangaso ng parang opisyal na katayuan sa nayon. Ang dahila'y ang naunang pahayag ng mga taganayon mismo na walang makapapantay kay Wak Katok sa galing sa papamaril, pangangaso, pagbasa at pag-unawa sa lahat ng uri ng bakas at yapak, at sa pangkahalatang kaalaman sa mga ugali at gawi ng mga nilalang sa gubat. Bata pa si Buyung ay marami na siyang narinig na kuwento tungkol sa katapangan at galing ni Wak Katok. Ayon sa mga istorya, kapag ginusto ni Wak Katok na gamitin ang kanyang mga paraan sa pagtatanggol sa sarili, napapatay niya ang kanyang kalaban na di lumalapat ang alinmang bahagi ng kanyang katawan sa biktima. Sapat nang igalaw niya ang kanyang kamay o paa sa direksyon ng kaaway upang iyon ay bumagsak sa kinatatayuan. Kalat na sa ibang nayon ang reputasyon ni Wak Katok bilang shaman. Magaling siyang gumamot ng mga karaniwang pasyente, pero natutulungan din niya ang mga nabibiktima ng kulam. Alam niya kung paano pahirapan ang isang tao, paibigin, takutin, igalang, o pasunurin sa utos ng iba. May mga inumin siyang pampaibig para sa lalaki at babae. Ayon sa istorya, isang binatang nahumaling sa isang babaeng may-asawa ang nakiusap kay Wak Katok na gamitan iyon ng mahikanegra para mapaibig din iyon. Nagpakuha raw dito si Wak Katok ng isang hibla ng buhok ng babae, at di nga nagtagal, humingi iyon ng diborsiyo sa esposo. Na iniwan niyon pati na ang kanilang mga anak.Si Wak Katok na may mga lihim na bulong at dasal, o mantra, para sa maluwalhating biyahe. Mayroon siyang mga anting-anting na panlaban sa anumang sandata o sa kamandag ng ahas. Ayon sa mga tao'y nagagawa rin niyang magtagabulag - gayon kabigat ang kanyang kapangyarihan. Tinatrato ni Buyung na mapalad siya't naging pupilo ni Wak Katok at napabilang sa mga kasamahan nito sa gubat. Malaki ang pag-asa ni Buyung at ang kanyang mga kaibigan na tuturuan sila ni Wak Katok ng mga mas kagila-gilalas na aspekto ng salamangka. Ang gusto talaga ni Buyung ay matutuhang mabuti ang mantra na pang-akit sa babae.Masama ang tama niya kay Zaitun, ang anak na dalaga ni Wak. Matalik na magkaibigan ang kanilang mga ama, at sina Zaitun at Buyung ay magkalaro noong sila'y bata pa. Natatandaan ni Buyung ang maraming pagkakataong walang humpay niyang tutuksuhin si Zaitun hanggang ito'y maiyak. Nang magdose anyos na si Zaitun, iniwasan na siya nito, at bihira na silang magkita. Nagdalaga na ito, at siya nama'y nagbinata, at di na sila maaring magtagpo tulad ng dati.Hindi masabi ni Buyung kung ano talaga ang damdamin sa kanya ni Zaitun. Minsa'y magiliw ito. Kung ito'y nautusang sumaglit sa kanila, may dalang pagkaing niluto ng ina nito, maganda ang ipinapakita nito kung siya'y madatnan sa bahay. Maaliwalas ang mukha na nginingitian siya nito at tatawaging kakak, o kuya, gayong isang taon lang ang tanda niya rito. Kapag ganoon ang pakita ni Zaitun, napapalukso ang puso ni Buyung, di mapakali sa titig na parang di siya nakikita. Kapag nilalapitan niya ito habang kinakausap ang kanyang ina, di siya papansinin nito. Paano niya mahuhuli ang puso ng isang sumpunging babaeng tulad ni Zaitun kung wala ang mga mantra ni Wak Katok. Pero ayaw pang ipaalam ni Wak Katok kay Buyung ang ganoong kabisang karunungan. "Bata ka pa," sabi nito "at mainit pang masyado ang dugo mo. Baka maloko ka sa lahat ng babae sa nayon. Ang birtud na ito ay para mapangalagaan ang amor propyo ng isang lalaki - kung pagtawanan ka ng isang babae, o kung talagang gusto mo ang isang babae at ibig mo siyang mapangasawa. Pero uhugin ka pa. Baka gamitin mo ito sa ibang paraan, halimbawa'y panggayuma sa asawa ng may-asawa." Minsa'y parang nasisira na ang tuktok ni Buyung sa pag-isip kung mapapaibig niya si Zaitun. Alaala niya ito bawat sandali. Hinahanap-hanap niya ito. Ang mukha nito ay laging nasa harap niya. Maya't maya'y nakikita niya ito sa kanyang balintataw. Napakaganda nito. Minsa'y lihim niya itong pinanood habang naliligo sa balon ng nayon kasama ang mga kaibigan nito. Ang mahaba nitong buhok na itim ay umalong pababa sa gitna ng likod nito. Balingkinitan ito, ang braso't binti'y kaakit-akit. Ang balat nito'y maputlang dilaw na bunga ng duku, at ang mga ngipi'y pantay-pantay at makinang na puti. Pula ang mga labi nito, gayong hindi ito ngumunguya na nganga o tabako. May ganoong nakakainis na bisyo ang tiya ni Buyung, kaya't laging may bakas ng katas ng tabako sa labi nito, sa unan nito, at sa mesa, sa kusina, sa hagdan, sa sala - sa lahat ng dako. Kapag nakikipag-away ito sa kanyang asawa, iyo'y dinuduraan nito ng nginunguya. Pakikiusapan ito ng kanyang tiyo na tignan kung saan dumudura, pero para itong bingi. Kailanma'y hindi niya papayagang gawin iyon sa kanya ng magiging asawa niya. Alam ni Buyung na masisiyahan ang kanyang mga magulang na maging manugang si Zaitun. Minsa'y alam niyang pinag-uusapan ng mga iyon ang bagay na ito gayong alam nilang nasa labas lang siya ng kuwarto. Naganap ito isang hapon nang pumunta sa kanila si Zaitun, narinig niyang sabi ng kanyang ama, "Mabuti siyang bata. Mukhang maganda ang ugali.""Oo", tugon ng kanyang ina. "Mahusay sa mga gawaing bahay. Marunong manahi, atpaladasal. Maganda siyang bumasa ng berso mula sa banal na libro. At nakatapos pa ng pag-aaral."Binata na si Buyung - disin'webe - at magaling magtrabaho", sabi ng ama niya."Ewan ko lang," sabi ng kanyang ina. Sa mata nito, may gatas pa sa labi ang anak.Si Buyung ay nasa tama nang gulang. Nakatapos na siya sa iskwelahang publiko, at dalawangbeses na niyang nabasa nang buo ang Koran. Kaya na niya ngayong maghanapbuhay."Ang totoo, maaareglo natin ang kanilang kasal," narinig niyang mungkahi ng kanyang ama."Sa tingin mo ba'y gusto siya ni Zaitun?""Lahat ng dalaga sa nayo'y gustong pakasalan si Buyung."Natawa ang ama niya. "Sa mata mo, wala nang gug'wapo pa sa iyong anak."Hinintay ni Buyung ang isasagot ng kanyang ina, pero nalipat sa ibang bagay ang usapan, atang tanong tungkol sa gusto siya ni Zaitun ay naiwang bitin. Alam ni Buyung na gusto siya ng ama ni Zaitun. Tuwing magkikita sila, tinatanong si Buyung tungkol sa kanyang trabaho, sa pag-aaral ng Koran, at iba pa. Minsa'y hiningi nito ang payo ni Buyung tungkol sa pagsasanay ng aso niyang panghanting. Kilala sa tapang ang aso ni Buyung.Patahul-tahol lang ang ibang aso para palabasin ang isang baboy-damo sa pinagtataguan. Hindi ang aso ni Buyung - iyon ang madalas maunang sumalakay. Walang nakakitang tunay na sagabal si Buyung para pakasalan si Zaitun. Kung natitiyak lang niyang iniibig siya nito. Sigurado siya sa isang bagay. Kung hindi nito nararamdaman ang nararamdaman niya rito, hindi niya ito pakakasalan, kahit magkasundo ang kaniya-kaniyang mga magulang. Alam ni Buyung na kadalasa'y pinapakasalan ng isang babae o lalaki ang sinumang pinipili para sa kanya ng kanyang magulang, pero gusto niyang siya ang pumili ng kanyang magiging asawa, at piliin din siya nito. Naiinggit si Buyung sa iba niyang mga kaibigan, tulad ni Sutan. Bukod sa mas magaling ito sa kanya sa pencak, simpatiko pa ito at mahusay dumiskarte sa mga babae. Sa negosyo'y di rin ito pahuhuli. Mayroon itong dalawang palayan, at nagbababa ito ng damar at rattan mula sa bundok para ibenta sa palengke, at paminsan-minsa'y naglalako rin ito ng karne ng kambing at baka.Pero ang mga taong pinakakontento, naisip ni Buyung, ay yaong tulad ni Sanip. Tunay na masayahin si Sanip. Ganado itong magpatawa at magkuwento ng mga katuwa-tuwang istorya. Nagkakandabaluktot sa pagtawa ang nakakarinig ng di mabilang na kuwento niya tungkol sa mga opisyal ng nayon. Kinaiinggitan ni Buyung ang pagkamasayahin ni Sanip, pero di niya maubos maisip kung paano ang isang tulad nito na may asawa na at apat na anak ay parang binata pang walang problema kung umasta. Di ba't nagdaragdag sa maturidad ng isang tao ang maraming responsibilidad? Sabagay, mabuti na rin kung di iyon dinidibdib. Halimbawa, kung hirap nilang pasukin ang gubat dahil sa lakas ng ulan na nagpapadulas sa daan at bumabasa sa kanila hanggang buto, sasabihin ni Sanip, "Wala, 'yan. Pagkapawi ng ulap ay langit." Kapag nagreklamo si Sutan sa bigat ng kanyang pasan, sasabihin ni Sanip, "Huwag ka nang umungol. Isipin mo 'yong perang pagbebentahan mo n'yan." Ibibigay ni Buyung ang lahat makatingin lang ng ganoon sa buhay. Minsan, nang sila'y nanghahanting, gamit ang ripple ni Wak Katok, pinaputukan ni Buyung ang isang usa, pero dumaplis lang ang tama at ang hayop ay nakaalpas. Buong araw na naghahanap ang mga lalaki, pero di nila nakita ang sugatang usa. Panay ang sisi ni Buyung sa sarili, pero tulad ng inaasahan, tinanong siya ni Sanip, "Ba't mo poproblemahin 'yon? Magkakaanak ang usang iyon - mas marami kang mahahanting pagdating ng araw."Lalong sumama ang loob ng batang mangangaso sa pang-aala ni Sanip, at paangil itong sumagot, "Pa'no mo nalaman? Posibleng nahuli 'yon ng tigre.""E ano? Di 'yon ang katapusan ng lahat ng usa sa gubat. Ang mahalaga," pakindat na dagdagnito, "ay mahusay ka sa pagbaril."Natanto noon ni Buyung ang pagiging mapagbigay sa kanya ni Sanip at ng iba niyang mga kaibigan. Laging may dangung-dangung, parang alpa ng mga Hudyo, sa bulsa ni Sanip, at tinutugtog niya tuwina pag may pagkakataon. Maimbeto siyang musikero. Kung gusto niyang magpasaya, kakalabit lang siya ng masiglang himig. Nagagawa niyang kalimutan ng mga lalaki ang kanilang pagkain at saglit pa'y naroon na sila't nakikisali sa sayawan at kantahan. Pero minsan naririnig sa kanya ay awit na parang nagpapaiyak sa munting musikero. Kadalasa'y tinutugtog niya ang gayong nakakapaghimutok na mga balada kapag sila'y nakaupo sa paligid ng siga sa gitna ng gubat. Si Talib ang unang sumusuko sa pang-akit ng nakakataas-balahibong musika, at nag-uumpisang kumanta. Sa pagkakataong iyo'y ilalabas naman ni Buyung ang kanyang plawta at silang tatlo'y magsasabayan sa malulungkot na berso. Taas-baba ang mga nota ng dangung-dangung, sa saliw ng mapangulilang plawta, habang paawit na inuulit ni Talib ang mga daing at paghihirap ng isang lalaking naghahanap ng karinyo at pag-unawa. Ang maskulado at mukhang mabagsik na si Wak Katok ay di nagawang di mabagbag sa musika. Ang walang ekspresyon niyang mukha ay nagmimistulang mapangarapin, na wari'y naglalakbay ang kanyang diwa. Si Pak Haji ay mauupo roong lunod sa sariling iniisip, pipikit sapagitan ng hinlalaki at hintuturo ay upos na lamang at limot na. Paikot sa siga na nakaupo ang pito, ang bawat isa'y may kani-kaniyang mga alaala at pagnanasa, at sa paligid nila ay ang gubat, maitim at ga-higante. Tahimik na lalaki si Talib, matangkad at payat at ibang-iba kay Sanip. Sa kanya, ang mundo - at ang buhay sa kabuuan - ay midilim at nakakatakot. Lagi siyang binubuwisit ng asawa. Minsan, sabi kay Buyung ni Rancak, ang batang kapatid na babae ni Zaitun, narinig nito si Siti Hasanah, ang asawa ni Talib, na walang hupang pinagagalitan ni Talib, mula umaga hanggang hapon, pero ni minsa'y hindi iyon sumagot at nagsawalang-kibo na lamang. Magkagayunman, mahusay na magkaibigan sina Talib at Sanip at laging magkasama sa lakad. Kapag umuulan habang sila'y magkakasama sa gubat at sila'y sumisilong sa isang kubol na gawa sa dahon ng saging, si Talib ang magsasabi, "Buong araw tatagal ang lintek na ulang ito!" Sa masayahing boses, babalikan siya ng ganito ni Sanip,"S'werte lang - makapagpapahinga tayo!"Matatawa ang lahat at mapaparelaks. Minsan, nakakalap sila ng pambihira sa daming damar at hirap na hirap sa kanilang pasan. "Anong s'werte", sabi ni Sanip, habang nagkakandakuba sa paglakad. "Doble ito sa kadalasan nating nahahakot.""Ha, kundi maanod pagtawid natin sa ilog!" masaklap na sukli ni Talib. Hindi pasalita si Talib, pero madilim man ang tingin nito sa bagay-bagay, ito'y matapang. Minsan, nanghahanting ang isang taganayon ng baboy-damo. Napaligiran na ito ng mga aso. Kaya nilapitan niya ito para sibatin. Pero nakailag ang baboy paghagis ng sibat, at siya ang sinibasib, di alintana ang nagtatahulang aso. Hindi nagdalawang-isip si Talib. Hawak ang sariling sibat, sinaklolohan niya ang lalaki. Ilang sandali pa, ang nasibat na baboy ay nilapa na ng mga aso. Hanga rin si Buyung sa di-palakibong si Pak Haji. Katamtaman ang taas ng matanda, at gayong puti na lahat ng buhok nito, iyo'y malago pa. Kaya pa niyang pasanin ang bigat ng damar na kaya ng iba sa kanila, at gayong matipid siyang magsalita, nasisiyahan siyang makinig sa usapan ng iba at makisali sa kanilang tawanan. Kung talagang pipilitin, nagkukuwento siya ng tungkol sa kanyang paglalakbay sa mga gabing nakaupo sila sa tabi ng siga. Ayon sa kanya, nang una niyang lisanin ang nayon, napilitan siyang magtrabahador, magkusinero at maging katulong sa kuwadra sa Sultan ng Johore bago siya magkaroon ng sapat na pera para makapunta sa Singapore. Naging siklista rin siya sa isang sirko. Sumama siyang magbiyahe sa sirko na pag-aari ng isang Intsik, hanggang sa Bangkok. Doo'y napilitan niyang iwan ang kanyang trabaho nang tangkain siyang saksakin, dahil sa matinding pagseselos ng asawa ng mang-aawit na Intsik. "Palagay ko'y di tama 'yon," tawa ni Pak Haji, "kaya umalis ako." Tapos, nagkusinero siya sa isang barko na naglalayag sa pagitan ng India at Japan. Napamangha ang mga magkakasama sakanyang mga kuwento ng naglalakihang siyudad, tulad ng Shanghai at Tokyo, at ng daungang tulad ng Maynila, Penang, Rangoon, at Calcutta. Nang sa wakas ay lumunsad siya sa Calcutta, di na siya bumalik sa barko. Imbes, nagpatuloy siya sa Lahore, kung saan niya pinag-aralan ang Islam sa ilalim ng isang guro. Mula sa India , naglakbay siya sa lupa, kasama ang ilang tao, patungo sa Arabia."Ilang buwan kaming nasa daan", sabi ni Pak Haji. "Sa pagitan, marami akong sariling lakad na ginawa. Naging katulong ako ng isang salamangkero. Isa siyang malaking Afghana na nakakahiwa ng dila ng isang ibon at muli niya iyong nabubuo. Minsan, pagdaan namin sa isang bayan na bahagi ng kanyang pinagtatanghalan, hinamon siya ng isa ring salamangkero na gawin ang kanyang mahika sa dila ng isang bata. Ayaw niyang mabisto, kaya tinanggap niya ang hamon. Nagkaroon ng palabunutan, at ang Afghaning ito ang natokang mauna. Bago siya nag-umpisa, binulungan niya akong bumalik sa aming tulugan at balutin ang aming gamit. Nagbabalot pa lang ako'y bigla siyang sumulpot sa k'warto sinunggaban ang ilang bag at pasigaw na pinasunod ako sa kanya. Di ko alam kung ano ang nangyari pero masama ang kutob ko, kaya dinampot ko ang madadala ko at patakbong sinundan ko siya. Sa dulong likuran namin ay dinig na dinig ko ang hiyawan ng galit ng pulutong. Dagli kaming nakalabas ng s'yudad, papasok sa mabatong mga gulod na pinagtagpuan namin. Hinanap kami ng mga tao hanggang sumapit ang gabi. Pagkatapos, nang tanungin ko ang salamangkero kung ano ang nangyari, bigay-hilig itong tumawa, padukot ng pera sa kanyang bag na pambiyahe."Bago ako nag-umpisa, hiniling kong magbayad muna sila. Pagkalikom ko ng pera, mabilis kong hiniwa ang dila ng bata, maliit lang sa dulo nang di ito masaktan. Tapos, sabi ko'y maghintay sila habang kumukuha ako ng gamut, imbes, sa k'warto natin ako tumakbo!""Pero ba't ka tumakbo?" tanong ko."Dahil hindi ko kayang ibalik sa dati yong dila.""Pano 'yong bata? Sinong mag-aayos ng kanyang dila?""Di ba may isa pang salamangkero, 'yong kalaban ko; kaya n'ya 'yon? Di subukan niya.Kung di niya 'yon magagawa, gugulpihin siya ng mga tao, at buong lakas siyang tumawa.Wala sa kanilang nakatitiyak kung totoo nga ang mga kuwento ni Pak Haji, pero sino ang makapagsasabi? Pagkatapos ng pilgrimahe sa Mecca, nagtripulante siya sa isang barko para makauwi. Tumigil iyon sa maraming daungan ng Aprikano at Europeo bago bumalik, sa wakas, sa Indonesia. Sinabi niyang sinubukan niyang manirahan sa ibang bansa, pero, lagi ang puso niya'y hinahatak ng nayon. May gayuma sa kanya ang gubat, at iginagalang niya ang lahat ng taong may kinalaman dito. Sinabi niya sa mga kasama na ang mga taong nagtatrabaho sa gubat ay di naiiba sa mga tripulante ng isang barko, gayong, liban dito ay wala nang pagkakapareho ang dagat sa gubat."Sumisikat ang mga bituin sa langit sa ibabaw ng tubig, pero walang ingay sa gubat. Dito'y ligid tayo ng naglalakihang puno at mga ligaw na hayop - ang ila'y mainga'y, ang ila'y tahimik. Malapit tayo sa lupa. Sa barko sa gabi, naroon lamang ay ang hungkag na dilim." Papunta sa gubat para manguha ng damar, kailangang iwan ng mga lalaki ang kanilang nayong Air Jemih, na nasa baybayin ng Danau Bantau sa bunganga sa Sungai Air Putih. Papasok sa gubat, pumirme sila sa gilid ng Air Putih, pabaybay dito hanggang marating nila ang bulubundukin. Hindi kayang suungin ng bangka ang malalim at maalimpuyong ilog dahil peligroso ang malalaki nitong bato at matuling agos. Sa maraming patag na lugar, ito ay may malalalim na lubak na puno ng isda. Sa madalas na pangisdaang parte na malapit sa nayon, bihira at maliliit ang isda, pero sa loob ng gubat, madaling makahuli nito sa pamamagitan ng bitag o lambat. Laging sa malapit na mahusay pangisdaang lubak nagkakampo ang pitong lalaki. Makaraang umakyat-manaog buong araw sa bundok sa pangungulekta ng damar, nakakaginhawang maupo sa ibabaw ng isang malaking bato at mangisda. Ang salpok ng tubig sa batuhan, ang mahinang simoy ng hangin sa mga dahon, ang ingay ng mga unggoy na umaalingawngaw tulad ng tunog ng mga tambol - ang mga ito'y sama-samang nagbibigay ng damdamin ng pagkakuntento. Umaabot ng isang linggong paglalakad mula sa Air Jemih hanggang sa gubat ng damar. Ang mga lalaki'y may baong bigas at sili na isinasaksak sa mga kawayang bumbong, kaunting suka, asin, kape, asukal, at palayok para pagsaingan at pagpakuluan ng tubig. Kung di sila nakapagdala ng lambat o mga bitag, nagtatayo sila ng mga kawayang panghuli ng isda sa batuhan. Paminsan-minsa'y nakakahuli sila ng mga kalapating kakahuyan na bumababa sa gilid ng ilog upang maghanap ng pagkain. Kung walang sariwang ulam, nag-iihaw sila ng daing na isda o tapa na dala rin nila mula sa nayon. Masuwerte sila at ang kaingin ni Pak Hitam ay di malayo sa gubat na pinagkukunan nila ng damar.Matanda na si Pak Hitam, halos sisenta anyos na. Sabi ng iba'y mas mukha siyang siyento anyos. Malakas siya, at pambihira ang pagkaitim ng balat. Tulad iyon ng isang Indian. Itim na itim pa rin ang kanyang buhok at lagi siyang nakasuot ng itim na pantalon, kamisadentrong walang manggas, at turban. Walang hindi natatakot sa nakakakita sa kanya. Isa siyang itim na pangitain. Nagkalat ang kuwentong-nayon tungkol sa mga taong birtud ni Pak Hitam. Isa siyang popular na guro ng silat, isang paraan ng pagtanggol sa sarili, at ng okultismo. Takot sa kanya sina Sutan, Talib, Sanip, at Buyung, pero hindi iyon ipinahahalata. May istoryang nagsasabi na kasapakat daw siya ng mga masasamang espitiru, mga diyablo, at ng mga sobrenatural na nilalang na nakakapagkatawang-hayop o tao, o jinn. Siya raw ay protektado ng isang tigreng may tigabulag na nakapagdadala sa kanya sa kung saan niya gusto. Ang sabi'y maraming pagkakataong inilipad siya nito sa banal na lunsod ng Mecca. Ayon sa leyenda, hindi siya tinatablan ng kahit ano. Minsan, sa rebelyon laban sa Dutch noong 1926, pero hindi tinagusan ng kanilang bala ang kanyang katawan. Sa isa pang pagkakataon, ayon din sa istorya, hinabol daw siya ng mga sundalong Dutch at napaligiran sa isang sagingan.Bumuo ng isang bilog ang mga sundalo, at maingat na hinigpitan ang kanilang hanay hanggang ni iskwerel ay di maaring makaaalpas sa pagitan ng kanilang mga paa. Pero bigla na lang nakita ng isa sa kanila sa Pak Hitam na nakasandal sa isang punong saging. Lumundag ang sundalo at pawasiwas sa sableng tinaga siya nito sa leeg. A, pero ang napugutan ay di si Pak Hitam kundi ang puno ng saging! Ilang oras siyang pinaghahanap ng mga sundalo, pero wala silang nakitang bakas ng kanilang mailap na kaaway. Pagkasugpo sa pag-aalsa, matagal na walang naging balita tungkol kay Pak Hitam. Isang araw, basta na lamang siyang lumitaw na puro ari-arian. Isa na siya ngayon sa pinakamayamang lalaki sa nayon. Walang makapagsasabi kung bakit hindi dumating ang mga Dutch upang siya'y dakpin. Ipinalagay ng mga tao na iyo'y may kinalaman sa kanyang mahika. Sari-sari ang kuwento tungkol sa kung paano siya nagkamana ng yaman. Ayon sa isa, kabilang siya sa isang grupo ng mga dating rebelde na nagtagpo sa gubat at naging mangungulimbat at tulisan. Ayon sa isa pa'y mayroon siyang lihim na minahan ng ginto na mag-isa lang niyang tinatrabaho upang walang ibang makaalam kung saan ito naroroon. Tunay na may bahid ng ginto ang buhangin ng Air Putih, at kung tag-init, kapag walang gaanong magawa ang mga taganayon, aakyat sila ng ilog para salain iyon, pero mahirap ang gayong gawain at di sigurado ang tubo. Nagkaroon ng balita na minsa'y may kung sinong nakatagpo ng isang malaking piraso ng ginto, pero walang sinumang nakakita niyon. Apat ang naging asawa ni Pak Hitam.Ang sabi ng mga tao, sa buong buhay niya'y mahigit isang daang beses siyang nagpakasal, at sa isang dosena sa bawat pagkakataon. Nagkalat ang kanyang mga anak sa mga kalapit-nayon at ayon sa usap-usapan, di na niya mabilang, o matandaan kung sinu-sino ang mga iyon. Pag-uwi niya minsan sa Batu Putih, pinaratangan niya ang isang kabataan sa pagkilos niyon na parang sa kanya ang bahay ng matanda, at matigas niyang sinabi, "Sino ka ba? Kung makaarte ka'y bahay ito ng tatay mo." Sagot ng bata, "Bahay nga ito ng aking ama. Ang aking ina ay si Ibu Khadijah."Maaaring dahil sa mga ganitong bagay kung bakit mas gusto ni Pak Hitam na buwanang malayo sa kanyang nayon at tumira sa bahay niya sa Bukit Harimau sa gitna ng gubat, tatlong araw ang layo mula sa Batu Putih. Dito'y hindi niya kailangang problemahin ang mga taganayon at ang kanilang walang-tigil na panghihimasok sa kanyang buhay. Kapag pumupunta si Pak Hitam sa kanyang bahay sa gubat lagi niyang dala ang isa sa kanyang papalit-palit na asawa. Kilalang-kilala ng kanyang mga bisita ang mga babaeng isinasama niya. Nakuha ko ito kay Princess Jatachiko. Ang pinakamaganda't bata ay si Siti Rubiyah, na pinakasalan niya dalawang taon na ang naka- raraan, pero hindi pa siya nito nabibigyan ng anak. Sa mga taganayon, ang ibig sabihin niyo'y nawala na ang kanyang birtud. Sa unang taon pa lang ng kanilang kasal, ang bawat isa sa iba niyang mga asawa ay nakapanganak na. Ayon kay kay Sanip, makipagkamay lang ang isang babae, ito'y agad nabubuntis. Gayon kabagsik ang pagkabarako niyon. Kung hindi sila dinadala sa malayo ng kanilang trabaho sa gubat, tuwina'y sinisikap ng pitong lalaking makabalik sa bahay ni Pak Hitam bago dumilim. Pero kung makakulekta sila ng maraming damar nang may kalayuan sa kanyang huma, at matagalan kung sila'y babalik doon, sa gubat na lang sila nagpapalipas ng gabi. Ang bahay ni Pak Hitam ay nakatukod sa matataas na poste. May malawak na beranda sa harap. Ang kusina ay nasa isang sulok nito sa may bintana. Nagtambak ng buhangin sa lapag si Pak Hitam at gumawa ng mga istanteng tabla. May dalawang kalang de-uling sa buhangin at doon nagluluto ang kanyang asawa. Nakabitin sa ibabaw ng mga kalan ang tapang usa at daing na isda, sibuyas, sili at ilang klase ng tuyong hiyerba. Ang beranda'y nahihiwalay sa pinakabahay ng dingding na sawali. Sa likod ng dingding ay may dalawang kuwarto - ang isa'y tulugan ni Pak Hitam at ng kanyang asawa, at ripleng panghanting, bukod sa ibang bagay. Napasok na minsan ni Buyung ang kuwartong ito, nang ipakuha sa kanya ni Pak Hitam ang riple. Nakita niya roon ang dalawang malaking baul na yari sa itim na kahoy na nalilinyahan ng pampatibay ng tansong kulay berde na sa tanda. Nagtataka si Buyung kung ano ang laman ng baul, pero pareho iyong may mabibigat na kandadong bakal. Naisip niya na maaaring puno ng ginto ang mga ito tulad ng napapabalita sa nayon, pero ipinapalagay niyang isa iyong kabaliwan. Sa isang baul sa isang kaingin sa gubat nagtatago ng ginto si Pak Hitam? Napakadali iyong nakawin ng sinumang magnasa. Pero, sa kabilang dako, sino ang maglalakas-loob? Sa sahig ng beranda laging natutulog ang mga mangunguha ng damar. Kung doon sila nagpapagabi, ipinagluluto sila ng asawa ni Pak Hitam ng kanilang kanin, tokwa, at sari-saring gulay.Nasisiyahan dito ang mga lalaki dahil madalas na naiiba sa kanila ang paghahanda ng pagkain ngbabae, at ang bawat asawa ni Pak Hitam ay mahusay magluto. Dinadagdagan nito ang kanilang baon ng gulay mula sa sariling hardin. Ang gustung-gusto nila ay ang murang ube, mais, kamote na iniihaw sa nagbabagang uling. Umagang-umaga'y makikita si Buyung o Sanip sa kusina, abala sa pag-iihaw. O kaya'y kung gabi, bago sila matulog, at habang lahat ay nag-iistoryahan, gusto nilang maupo sa paligid ng parilya habang pinagmamasdan ang pagkaing lumalagitik sa baga. Ang ganitong dibersyon, sampu ng mainit na kape, ay nagpapalipas ng panlalata at pagod ng isang araw na trabahong-kalabaw sa gubat. Sa gabing tulad niyon, ilalabas ni Sanip ang kanyang dangung-dangung at tutugtug sa sarili niyang estilo. Minsan, nang kumanta siya ng tungkol sa isang babaeng iniwan ng asawa, napansin ni Buyung si Siti Rubiyah na tahimik na nagpapahid ng luha sa mata. Gusto nilang lahat ang bata at kaakit-akit na si Siti Rubiyah kung hindi lang siya lokung-loko kay Zaitun, madali sanang mapaibig dito si Buyung. Pero ito'y may-asawa, at si Pak Hitam pa, sapat na iyon para pigilin ni Buyung ang pag-iisip dito, pero aminado siyang maganda ang katawan nito. Ang mga suso nito , gayong maliit, ay tayo at may hubog. Ang mukha nito, sampu ng tuwid na ilong, mamasa-masang mga labi, at bilog na nangingislap na mga mata, at itinatampok na mahabang itim na buhok na abot-baywang. Madalas pagmasdan ni Buyung ang nakalugay an buhok niyon - makapal at nangingintab - habang ito'y abala sa hardin. Kung naroon ito kapag tanghaling-tapat, ang mga pisngi nito'y namumula, kaya lalo itong nagiging kaakit-akit. Kapag nasa gubat ang apat na kabataang lalaki, di kalapit ang matatanda, si Siti Rubiyah ang kanilang pinag-uusapan."Sabihin ko sa inyo, pinasukan ko sana siya kundi si Pak Hitam, ang kanyang asawa," sabi niTalib."Ako rin, pero kung siya'y dalaga pa," dagdag ni Buyung."Kagabi'y napanaginipan ko s'ya," sabi ni Sanip. "Napuna n'yo ba kung pa'no halos lumuwasa kanyang blusa ang suso tuwing yuyuko s'ya upang hipan an gatong?""Kaninang umaga'y tinulungan ko s'yang magrikit," parang tugon na sabi ni Buyung."Napuna n'yo ba kung pa'no siya tingnan minsan ni Pak Hitam?" makahulugang tawa niSanip."Sa edad n'ya bang iyon?" may pagkamanghang tanong ni Talib."Oo nga, diba napakatanda na n'ya para r'on?" Ibig malaman ni Buyung.Natawa si Sanip."Pakinggan n'yong magsalita itong si Buyung," sabi niya. "Nakalimutan mona ba ang kasabihan tungkol sa niyog? Mas marami raw langis na mapipiga sa niyog kaysa buko."Napahiyaw sila sa pagtawa."Hindi bale - di kasintalas ni Wak Katok ang mga mata ni Pak Hitam," sabad ni Sutan ."Nakita n'yo ba kung pa'no niya pagmasdan si Siti Rubiyah 'pag wala si Pak Hitam? Hinuhubarann'ya ito ng kanyang mga mata, higit pa r'on ang ginagawa niya sa kanyang isip, sabihin ko sa inyo, Sabagay, gusto ko ring gawin 'yon."Nagpalitan sila ng makahulugang tingin."Bata o gurang," sabi ni Sanip, pag nakakita ng seksing babae ang isang lalaki. Isang bagaylang ang nasa isip niya.""Hindi ako," sabi ni Buyung, "Okey siyang talaga, di ako sintapang n'yo. Takot ako kay PakHitam."Natawa kay Buyung ang tatlong may-asawang lalaki."Di ka pa binyagan at di mo panaiintidihan. Di ka pa nakakasiping sa isang babae, kundi'y di ka magsasalita nang ganyan. Wala ka pang alam sa bagay na'to," kampante silang nagpalitan ng tingin, pahagikgik na tawa kay Buyung na kulang pa ng karanasan. "Hintayin mong maikama si Zaitun, tapos maiintindihan mo ang lahat," sabi ni Sutan , patungo sa direksyon ni Buyung. Namula si Buyung. Alam nila ang tungkol kay Zaitun. Lalong natawa ang mga lalaki nang makita ang pamumula sa mukha ng bata nilang kaibigan."Siguro, bago ka sumiping kay Zaitun," sabi ni Talib," di masamang magpraktis ka muna kaySiti Rubiyah."Sa gitna ng alon ng tawanan, sumabad si Sutan, "ni hindi mo kailangan ang kama.""Gan'on talaga," sabi ni Sanip. "Gusto ng mtatandang lalaki ang batang asawa, at ganoon dinang matatandang babae. Ang nagpapabata sa kanila.""Anak ng - kahit mag-asawa ng batang babaeng tulad ni Siti Rubiyah. Nakapuna siya ngpagbabago sa kanilang kilos. Lantad masyado ang kanilang kunwa'y kawalang bahala , tuloy,ipinapakita nilang iba ang kanilang nadarama sa kanilang inaasal. Takot si Buyung na maaringnapupuna iyon ni Pak Hitam. Pero nitong nakaraang ilang buwan, kadalasa'y may sakit si Pak Hitam at napipirme sa kanyang kuwarto. Binibisita siya roon nina Pak Haji, Pak Katok, at Pak Balam, pero ang mga nakababatang lalaki ay pumapasok lang doon upang magbigay-galang at agad na lumalabas uli. Takot sila kay Pak Hitam at kailanma'y di sila mapakali sa harap nito. Pumapayat si Pak Hitam. Lubog ang kanyang mga mata, at halos puti na lahat ang kanyang bigote't balbas. Pero itim pa rin ang buhok, at kahit may-sakit, mukha pa rin itong mabalasik at nakakapanduro. May kung anong bagay ang angkin ng matibay na matandang lalaking ito ang nagbibigay-takot sa mga tao. Wala itong iniwan sa isang may-sakit na tigre na kahit masukol ay mabilis pa ring nakapagsasanib at nakamamatay.