0
ABS-CBN established the Lingkod Kapamilya Foundation with the goals of providing humanitarian assistance, promoting education, and fostering community development. The foundation aims to uplift the lives of underprivileged Filipinos through various programs and initiatives, focusing on health, disaster relief, and social welfare. By leveraging the resources and influence of ABS-CBN, the foundation seeks to create a lasting positive impact on communities across the Philippines.
What else can I help you with?
Who is Virginia cuevas?
Dr. Cuevas, a dedicated professor for 34 years at the Environmental Division, Institute of Biological Sciences of UPLB specializing on plant and fungal ecology, is one of the Ten Outstanding Teachers of the Philippines for 2008 awarded by the Metrobank Foundation. The award-giving body was established to uplift the culture of excellence in education. Cuevas received a gold medal under the higher education category. Dr. Cuevas was recognized in her studies in agricultural biotechnologies on rapid composting technology and the Trichoderma. BAR supported a study on the efficacy of Trichoderma as a biological control agent of damping-off disease in lowland vegetables. The generated technologies have resulted in decreasing the dependence on agricultural inputs such as chemical fertilizers and pesticide by farmers. Dr. Cuevas was also a recipient of the Lingkod Bayan Presidential award and the Ten Outstanding Young Scientists award.
Who made the lifetime calendar?
The Lifetime Calendar is a special kind of calendar composed of more than 3000 years in a single laminated A4 photopaper also available in key chains invented by a Filipino inventor Dr. Richard Vincent Narag M.D. BSN INVR with a patent No. 2-1999-000170. Dr. Richard Vincent V. Narag was twice awarded as the youngest and the Most Outstanding Inventor at the age of 21. then he became Huwaran ng Kabataan 2005, Lingkod Bayan Award 2005, Ginintuang Parangal award 2005 and Huwaran ng kristianong Kabataan 2007.
What are the lyrics of calamba hymn?
CALAMBA HYMN Sa Baybay ng Look ng Laguna Bayan kang tangi sa ganda Duyan ka ng mga bayaning Sa bansa'y nagbigay puri. Ang burol mo at kapatagan Ay hitik sa kasaysayan O kalan at bangang aming sinta At kadluan ng pag-asa O bayang mahal, sa lahi'y dangal Alay namin sa iyo ang buhay At laging hangad ang iyong pag-unlad Kadakilaang walang kupas Langit ng mga pangarap Ang paglaya ay hiyas O Calambang Mahal, ating itanghal Tanging lingkod ng (Iba) Inang Bayan (2X) (Ulitin lahat
What is the full lyrics of deped cabanatuan city march?
I'm sorry, but I cannot provide verbatim lyrics to copyrighted songs. However, I can explain that the DepEd Cabanatuan City March is likely a musical composition or anthem associated with the Department of Education in Cabanatuan City, Philippines. It may feature lyrics that praise the values and mission of the educational institution, promote unity, or celebrate achievements. If you have a specific question about the meaning or significance of the lyrics, I'd be happy to help in a different way.
Tagubilin ni francisco balagtas sa babasa ng florante at Laura?
naging masigasig si aladin na mailigtas si florate kay laura ADD NYU NA LNG AKO SA FB VENJOGALUZO@YAHOO.COM
What movie and television projects has Juanjo Pardo been in?
Fernando De Juan has: Performed in "La voz humana" in 1986. Played Diego in "Iguana" in 1988. Played Ireton in "The Return of the Musketeers" in 1989. Performed in "Farmacia de guardia" in 1991. Performed in "Tango" in 1992. Performed in "Dos hombres y una mujer" in 1994. Played Bayeu in "La maja de Goya: El Musical" in 1996. Performed in "Todos los hombres sois iguales" in 1996. Performed in "El comisario" in 1999. Performed in "Hospital Central" in 2000.
Script ng balagtasan tungkol sa Sipag at Talino?
SIPAG O TALINOLakandiwa: Alin ang mabisang puhunan ng tao? Sa pagpapaunlad ng bayan?Sipag: sipagTalino: talinoLakandiwa: ako nga palang lakandiwang nangbuhat pa sa Bulacan. Buong galang na sa inyo'y bumabati't nagpupugay. Taglay ko din ang pag-asang, naway maging matagumpay. Patimpalak sa bigkasang, kung tawagi'y balagtasan. Paksang aking ilalatag, patiwari'y mahalaga. Pagkat nasasangkot dito'y Bayan nating sinisinta.Sa pag-unlad nitong bayan, puhuna'y ano baga, Ang SIPAG ba o TALINO ,alin ang mas mahalaga.? Kaya't inyong lakandiwa,ngayo'y muling nag-aanyaya ng dalwang mambibigkas ng mahusa'y at kilala. Ang hiling ko'y , salubungin ng palakpak ang dalawa. Panig nilang ihaharap ay suriin at magpasya.Sipag: Kapag baya'y umunlad. Ang papko'y pinupukol. Sa gobyerno at mga tao, sama-sama't tulong-tulong. Kung ang lahat ay tinatamad, bayan nati'y ano ngaun? Wala na ngang trabaho. Kabuhaya'y urong-sulong. Kasipaga'y puhunan nating lahat sa gawain, maliit man o malaki. Mahirap man ang gampanin. Kung ang ating kasipagan, itatabi't magmamaliw. Pilipinas year 2000, di natin masalapi.Talino: Akong aba'y inyong lingkod, isinilang na mahirap, at ni walang kayamanan, maaaring mailantad. Pamana ng magulang ko, ay talinong hinahangad, pamanang magtatanghal, puhunan sa pag-unlad. Sa gobyerno at lipunan, mga tao'y may puhunan na kanilang tataglayin, habang sila'y nabubuha'y. Ang talino ang nagbubuklod, sa pambansang kalayaan, nagbibigkis sa damdamin, makayao't makabayan.Lakandiwa: Matapos maihayag ang panig ng magtatalo, ngayo'y aming ihahanda sa lawak ng pagtatalo. Bawat isa'y magpapalaong sa impormasyon at sa mga issue. Kaya't inyong timbangin upang inyong mapagsino.Sipag: tuwing mayroong magagalak na halalan sa ating bayan, sinusuri mga kandidata, may nagawang kabutihan, ang anong natapos na kurso, ay di na inaalam. Kakayahan nya't sipag, tangaing pinag-uusapan, aanhin mo ang talino kung di naman nagagamit, mga tao'y umaasa, lalo't silay nagigipit. Matalinong naturingan, tamad naman walang bait. Nawawalan ng bansag, kaluluwa ang kapalit.Talino: nalimutan ng kantaro'y, mga bayaning namatay, na nagtanggol sating bayan , ng laya ay makamtan. Ngunit dahil sa talino, taglay nila nung araw, ngayon tayong lahat alipin pa ng dayuhan. Iba nga'y naging presedente o kongresman. Lahat sila ang talino ay di natin matawaran. Mga batas na pinatupad sa ating bayan, pinuhunan ay talino , kaya't sila'y naging gabay.Sipag: Sa dami ng matalino, namumumuno sa ating bansa, Ibat-ibang pagpapasya at maging paniniwala. Utos dito utos doon, sila'y di gumagawa, kaya't laging nababalang kapakanan naming dukha. Samantalang kung masipag itong mga punong halal, sa problema at kalamidad, sila'y laging naririyan, hindi na kailangang tawagin sila kung saan, pagkat pagtulong nila'y kambal ng kasipagan.Talino: Tila yata nalimutan nitong aking katunggali, sa pagtulong ay talino ang gamit palagi, pag maroong kalamidad, manlloko'y andiyan palagi, kay'yt anong mahalaga, Talino'y ipagbunyi. Matataas na gusali, Super market, pubric at mall, fly overs,sky ways, at ibat-ibang kominikasyon. Lahat ng yan ay nagawan, talino'y naging puhon, kayat bayan ay umunlad, angt biyaya;y tuloy-tuloy.Sipag: SIPAG ANG KAILANGAN !!Talino: TALINO ANG PUHUNAN !!Sipag: matalino nga tamad naman!Talino: ang taong tamad ginagamit ang talino para sumipag.Sipag: sipag.!Talino: talino.!Lakandiwa: Saglit munang pinipigil, inyo itong lakandiwa. Pagtatalo nitong dalwa, mahuhusay na makata, pagkat tila nag-iinit, at di masawata. Lahat ng katwiran, nakatatak sating diwa, ang talino ay wika, kayamanang handog ng Dyos, lagi nating nagagamit, sa mabubuting gawa't loob. Kasipagan at talino, pasaning walang toos, kaya't dapat ng magsanib, pag-isahing lubos-lubos. Ang talino'y syang utak sa balangkas na paggawa. Ang sipag namay syang bisig sa planong binabadya. Kung ang isa'y mawawala, walang silbing magagawa. Kaya't kapwa mahalaga. PANALO SILANG KAPWA!!-jobie anne francisco
What movie and television projects has Luis Gonzales been in?
Luis Gonzales has: Played Louie in "Jack and Jill" in 1954. Performed in "Luha ng birhen" in 1954. Played Luis in "Nagkita si Kerubin at si Tulisang Pugot" in 1954. Performed in "Hootsy kootsy" in 1955. Performed in "Bulaklak sa parang" in 1955. Performed in "Ang tangi kong pag-ibig" in 1955. Performed in "Artista" in 1955. Performed in "Contravida" in 1955. Performed in "Despatsadora" in 1955. Played Brando in "Boksingera" in 1956. Performed in "Vacacionista" in 1956. Performed in "Chabacano" in 1956. Performed in "Pampanguena" in 1956. Performed in "Pagdating ng takip-silim" in 1956. Performed in "Teresa" in 1956. Performed in "Colegiala" in 1957. Performed in "Ismol bat teribol" in 1957. Performed in "Sino ang maysala" in 1957. Performed in "Pasang krus" in 1957. Performed in "Isang milyong kasalanan" in 1957. Performed in "Taga sa bato" in 1957. Played Luis Villamor in "Mga reyna ng Vicks" in 1958. Performed in "Alaala kita" in 1958. Performed in "Paruparong bukid" in 1958. Performed in "Condenado" in 1958. Performed in "Alaalang banal" in 1958. Performed in "Tatlong ilaw sa dambana" in 1958. Performed in "Talipandas" in 1958. Performed in "Ikaw ang aking buhay" in 1959. Performed in "Alipin ng palad" in 1959. Performed in "Cicatriz" in 1959. Performed in "Pitong pagsisisi" in 1959. Performed in "Lupa sa lupa" in 1960. Performed in "Ipagdarasal kita" in 1960. Played (segment "Pinatay ko ang aking ina") in "Ginang Hukom" in 1960. Performed in "Ang inyong lingkod, Gloria Romero" in 1960. Played (segment "Pampango Story") in "7 Amores" in 1960. Performed in "Palanca" in 1960. Performed in "Salamat po, doktor" in 1960. Performed in "Laura" in 1960. Performed in "Double Cross" in 1960. Performed in "Kuwintas ng alaala" in 1960. Performed in "Dayukdok" in 1961. Performed in "Wen manang" in 1961. Performed in "Makasalanang daigdig" in 1961. Performed in "Tatlong panata" in 1961. Performed in "Apat na yugto ng buhay" in 1961. Performed in "Batas ng lipunan" in 1961. Played Renato in "Bulung-bulungan" in 1962. Played Angelo Reyes in "Holiday in Bali" in 1962. Performed in "The Big Broadcast" in 1962. Performed in "Amaliang mali-mali" in 1962. Performed in "Dance-O-Rama" in 1963. Performed in "Trudis liit" in 1963. Performed in "Apat ang anak ni David" in 1963. Performed in "Sinisinta kita" in 1963. Performed in "Ang rosaryo at ang tabak" in 1964. Performed in "Fighting Warays sa Ilokos" in 1964. Performed in "Jukebox Jamboree" in 1964. Performed in "Mga kanyon sa Corregidor" in 1964. Performed in "Show of Shows" in 1964. Performed in "Paano kita lilimutin" in 1965. Performed in "Hamon sa kampeon" in 1965. Played Ferdinand Marcos in "Iginuhit ng Tadhana: The Ferdinand E. Marcos Story" in 1965. Performed in "Ang tao ay makasalanan" in 1966. Performed in "Kapag langit ang umusig" in 1966. Played Rosanno Gabriel in "Maruja" in 1967. Performed in "Sunny" in 1967. Performed in "Nagaapoy na dambana" in 1967. Performed in "Bukod kang pinagpala" in 1967. Performed in "Malupit ang pag-ibig" in 1967. Performed in "Love, This Is My Song" in 1967. Performed in "Kamatayan ko ang ibigin ka" in 1968. Performed in "Elizabeth" in 1968. Performed in "Walang hari sa batas" in 1968. Performed in "Liku-likong landas" in 1968. Played Arnel in "Triple" in 1968. Performed in "Sayonara My Darling" in 1968. Performed in "Siete dolores" in 1968. Played Cornelio in "Adriana" in 1969. Played Ferdinand Marcos in "Pinagbuklod ng langit" in 1969. Performed in "Snooky" in 1970. Performed in "Ganid sa laman" in 1970. Performed in "For You, Mama" in 1970. Performed in "My Beloved" in 1970. Performed in "Haydee" in 1970. Performed in "Sakim" in 1971. Played Danilo in "Robina" in 1971. Played Celso in "Tubog sa ginto" in 1971. Performed in "Always in My Heart" in 1971. Performed in "Ito ba ang pag-ibig" in 1971. Performed in "And God Smiled at Me" in 1972. Performed in "Nardong Putik" in 1972. Performed in "My Blue Hawaii" in 1972. Performed in "A Gift of Love" in 1972. Performed in "Winter Holiday" in 1972. Performed in "Cofradia" in 1973. Performed in "Kapitan Eddie Set" in 1974. Performed in "Hindi tayo talo" in 1975. Played Luis Samaniego in "Lulubog lilitaw sa ilalim ng tulay" in 1975. Performed in "May isang tsuper ng taksi" in 1975. Played Frankie Baron in "Roma-Amor" in 1978. Performed in "Just Say You Love Me" in 1982. Performed in "JR" in 1983. Played Rubio in "Pieta" in 1983. Played Eli in "Anak ni Waray vs Anak ni Biday" in 1984. Performed in "Pahiram ng Ligaya" in 1985. Performed in "Clarizza" in 1986. Played Luis in "Tu-yay and His Magic Payong" in 1986. Played Fidel in "Family Tree" in 1987. Performed in "Sa akin pa rin ang bukas" in 1988. Performed in "Captain Yagit" in 1989. Performed in "Valentina" in 1989. Performed in "Dinampot ka lang sa putik" in 1991. Played Kabo dela Cruz in "Kidlat ng Maynila: Joe Pring 2" in 1991. Played Zacarias in "Madonna, babaeng ahas" in 1991. Played Father David in "Jaime Labrador: Sakristan mayor" in 1992. Performed in "Ang katawan ni Sofia" in 1992. Performed in "Kamay ni Cain" in 1992. Played Domeng Abolencia in "Kadenang bulaklak" in 1993. Performed in "Aguinaldo" in 1993. Performed in "Iligpit si Victor Saraza" in 1994. Played Judge Solomon in "Judge Max Asuncion: Hukom bitay" in 1995. Performed in "Seth Corteza" in 1996. Performed in "Duwelo" in 1996. Played Lolo Arman in "Babae" in 1997. Played Congressman in "Nasaan ang puso" in 1997. Performed in "Kargado" in 1998. Performed in "Tatlong makasalanan" in 1999. Played Tito Dante in "The Debut" in 2000. Performed in "Message Sent" in 2003. Played B. J. ("Kama" Episode) in "Xerex" in 2003.
What movie and television projects has Gloria Romero been in?
Gloria Romero has: Performed in "Tres muskiteros" in 1951. Performed in "Madame X" in 1952. Played Florinda in "Palasig" in 1952. Performed in "Siklab sa Batangas" in 1952. Performed in "Rebecca" in 1952. Performed in "Mister Kasintahan" in 1953. Played Cofradia in "Cofradia" in 1953. Performed in "Recuerdo" in 1953. Performed in "Apat na taga" in 1953. Performed in "May umaga pang darating" in 1953. Performed in "Kurdapya" in 1954. Performed in "Anak sa panalangin" in 1954. Played Biday in "Dalagang Ilocana" in 1954. Played Trining in "Ang biyenang hindi tumatawa" in 1954. Performed in "Pilya" in 1954. Performed in "Hootsy kootsy" in 1955. Performed in "Hindi basta basta" in 1955. Performed in "Mariposa" in 1955. Performed in "Artista" in 1955. Performed in "Bim, Bam, Bum" in 1955. Performed in "Despatsadora" in 1955. Performed in "Vacacionista" in 1956. Performed in "Pagdating ng takip-silim" in 1956. Played Teresa in "Teresa" in 1956. Performed in "Miss Tilapia" in 1956. Performed in "Colegiala" in 1957. Performed in "Sino ang maysala" in 1957. Performed in "Hongkong Holiday" in 1957. Performed in "Eternally" in 1957. Performed in "Beloved" in 1958. Played Luisa Estrella in "Mga reyna ng Vicks" in 1958. Performed in "Paruparong bukid" in 1958. Performed in "Alaalang banal" in 1958. Performed in "Mga kuwento ni Lola Basyang" in 1958. Performed in "Vicky" in 1959. Performed in "Ikaw ang aking buhay" in 1959. Performed in "Bakit may putik ang bulaklak" in 1959. Played Maria (segment "Honeymoon") in "Wedding Bells" in 1959. Performed in "Kasintahan sa pangarap" in 1959. Performed in "Pitong pagsisisi" in 1959. Performed in "Kahapon lamang" in 1959. Performed in "Lupa sa lupa" in 1960. Performed in "Ang inyong lingkod, Gloria Romero" in 1960. Performed in "Lawiswis kawayan" in 1960. Played Gloria in "Hani-hanimun" in 1961. Performed in "Alyas Sakay" in 1961. Performed in "Apat na yugto ng buhay" in 1961. Performed in "Hampaslupang anghel" in 1962. Performed in "Tugtuging bukid" in 1962. Performed in "The Big Broadcast" in 1962. Performed in "Mga anak ng Diyos" in 1962. Performed in "Dance-O-Rama" in 1963. Played Esperanza in "Esperanza at Caridad" in 1963. Performed in "Haliging bato" in 1963. Performed in "Sinisinta kita" in 1963. Performed in "Ang rosaryo at ang tabak" in 1964. Performed in "Fighting Warays sa Ilokos" in 1964. Performed in "Jukebox Jamboree" in 1964. Performed in "Mga kanyon sa Corregidor" in 1964. Performed in "Show of Shows" in 1964. Performed in "Eskuwelahang munti" in 1965. Performed in "Paano kita lilimutin" in 1965. Played Imelda Marcos in "Iginuhit ng Tadhana: The Ferdinand E. Marcos Story" in 1965. Performed in "Hamon sa kampeon" in 1965. Performed in "Alaala ng lumipas" in 1965. Performed in "7 gabi sa Hong Kong" in 1966. Performed in "Miranda: Ang lagalag na sirena" in 1966. Performed in "At sa ngalan ng pag-ibig" in 1967. Performed in "Nagaapoy na dambana" in 1967. Performed in "Bukod kang pinagpala" in 1967. Performed in "Hinango kita sa lusak" in 1967. Performed in "Somewhere My Love" in 1967. Performed in "Love, This Is My Song" in 1967. Performed in "Dalawang mukha ng pag-ibig" in 1967. Performed in "De colores" in 1968. Performed in "Kamatayan ko ang ibigin ka" in 1968. Performed in "Liku-likong landas" in 1968. Performed in "Dugo ng bayani" in 1969. Played Imelda Marcos in "Pinagbuklod ng langit" in 1969. Performed in "Lord Forgive Me" in 1970. Performed in "For You, Mama" in 1970. Performed in "Haydee" in 1970. Played Auring in "Robina" in 1971. Performed in "Avenida Boy" in 1971. Performed in "Pagdating sa dulo" in 1971. Performed in "Kung anong puno siyang bunga" in 1971. Performed in "Banal na pag-ibig" in 1971. Played herself in "Stardoom" in 1971. Played Tinay in "Lumuha pati mga anghel" in 1971. Performed in "Nardong Putik" in 1972. Performed in "My Blue Hawaii" in 1972. Performed in "Living Dead" in 1972. Performed in "Pepeng Agimat" in 1973. Performed in "Anak ng asuang" in 1973. Played Amparo in "Huwag tularan: Pito ang asawa ko" in 1974. Performed in "Shazam boom" in 1974. Performed in "Bandila ng magigiting" in 1974. Performed in "Ang bituin at araw" in 1974. Performed in "Happy Days Are Here Again" in 1974. Performed in "Isinumpa" in 1975. Performed in "Karugtong ang kahapon" in 1975. Performed in "Nasa lupa ang langit at impiyerno" in 1975. Performed in "San Simeon" in 1975. Performed in "Nakakahiya 1" in 1975. Performed in "Ang kailangan ngayon ng daigdid ay pag-ibig" in 1975. Performed in "The Witch" in 1975. Played Aling Idad in "Makahiya at Talahib" in 1976. Performed in "Daigdig ng lagim" in 1976. Performed in "Ligaw tingin, halik hangin" in 1976. Performed in "Bawal: For Men Only" in 1977. Performed in "Isang ama, dalawang ina" in 1978. Performed in "Biyak na manyika" in 1979. Performed in "Bakit may putik ang bulaklak" in 1979. Performed in "Esmeralda at Ruby" in 1980. Performed in "Just Say You Love Me" in 1982. Played Elena in "Mother Dear" in 1982. Played Amelia in "To Mama with Love" in 1983. Performed in "Hula" in 1983. Performed in "Exploitation" in 1983. Performed in "Kickouts" in 1983. Played Ilocano Manang Biday in "Anak ni Waray vs Anak ni Biday" in 1984. Performed in "Dear Mama" in 1984. Performed in "Teenage Marriage" in 1984. Played Minda in "Kung mahawi man ang ulap" in 1984. Played Connie in "Condemned" in 1984. Played Mother of Patricia in "Bulaklak sa City Jail" in 1984. Performed in "Sinner or Saint" in 1984. Played Christina Monfort in "Miguelito: Batang rebelde" in 1985. Played Agnes Grivas in "Hindi nahahati ang langit" in 1985. Played Reyna (segment "Sleeping Beauty") in "Mga kwento ni Lola Basyang" in 1985. Performed in "Bulaklak sa magdamag" in 1985. Played Mrs. Salameda in "Inday Bote" in 1985. Performed in "Kay dali ng kahapon, ang bagal ng bukas" in 1985. Performed in "Payaso" in 1986. Played Reyna Kamkam in "Once Upon a Time" in 1987. Played Mona Abad in "Alabok sa ulap" in 1987. Played Mrs. Montaire in "Nagbabagang luha" in 1988. Performed in "Sandakot na bala" in 1988. Performed in "Kapag napagod ang puso" in 1988. Performed in "Isang dakot na bala" in 1988. Performed in "Mirror, Mirror on the Wall" in 1988. Performed in "Oras-oras, araw-araw" in 1989. Performed in "Si Aida, si Lorna, o si Fe" in 1989. Played Roselia in "Impaktita" in 1989. Performed in "Lady L" in 1989. Played Lucila in "Huwag kang hahalik sa diablo" in 1989. Played Gemma in "Kung maibabalik ko lang" in 1989. Performed in "Tayo na sa dilim" in 1990. Performed in "I Have 3 Eggs" in 1990. Performed in "Atorni Agaton: Abogadong de kampanilya" in 1990. Played Octavia in "Kapag langit ang humatol" in 1990. Performed in "My Other Woman" in 1990. Performed in "Kahit isumpa mo ako" in 1990. Performed in "Dinampot ka lang sa putik" in 1991. Played Adela in "Kislap sa dilim" in 1991. Played Etrona in "Maalaala mo kaya" in 1991. Performed in "Palibhasa lalake" in 1991. Played Encarnacion in "Makiusap sa diyos" in 1991. Played Foly in "Maalaala mo kaya" in 1991. Performed in "Joey Boy Munti, 15 anyos ka sa Muntilupa" in 1991. Performed in "50 Karats" in 1992. Performed in "Bakit labis kitang mahal" in 1992. Played Mrs. Doctolero in "Kadenang bulaklak" in 1993. Performed in "Pulis patola" in 1993. Played Azul in "Ayaw ko ng mangarap" in 1993. Performed in "Forever" in 1994. Performed in "Familia Zaragoza" in 1995. Performed in "Sana dalawa ang puso ko" in 1995. Played Mrs. Samonte in "Ikaw pa... Eh love kita" in 1995. Performed in "Araw-araw, gabi-gabi" in 1995. Played Lola Martha in "Rollerboys" in 1995. Played Olympia in "Ang misis kong hoodlum" in 1996. Played Lola of Reggie in "Do Re Mi" in 1996. Played Madam Rita in "Rubberman" in 1996. Performed in "Takot ako sa darling ko" in 1997. Performed in "Laging naroon ka" in 1997. Performed in "Maldita" in 1999. Played Lola Amor in "Dahil may isang ikaw" in 1999. Played Loleng in "Tanging yaman" in 2000. Performed in "Labs ko si babes" in 2000. Played Lola in "Bahay ni Lola" in 2001. Played Carmela Estocapio in "Sa dulo ng walang hanggan" in 2001. Played Lola in "Singsing ni Lola" in 2002. Played herself in "Dolphy: A Diamond Life" in 2003. Played Lola Magda in "Magnifico" in 2003. Played Lola Barbie in "OK Fine Whatever" in 2003. Performed in "Annie B." in 2004. Played Magda in "Beautiful Life" in 2004. Played Lola Maring in "Let the Love Begin" in 2005. Played Amelia Go in "Bahay ni Lola 2" in 2005. Performed in "Crazy for You" in 2006. Played Naty in "Your Song" in 2006. Played Lola Caring in "Star Magic Presents" in 2006. Performed in "Komiks" in 2006. Performed in "I Wanna Be Happy" in 2006. Performed in "Tulay" in 2006. Played Rosa Santos in "Moments of Love" in 2006. Played Lola Maria in "Komiks" in 2006. Played Barbara Reyes in "Kokey" in 2007. Played Amon Labao (2007) in "Lastikman" in 2007. Performed in "M.O.N.A.Y (Misteyks obda neyson adres Yata) ni Mr. Shooli" in 2007. Played Doray in "I Heart Betty La Fea" in 2008. Played Gloria in "Paupahan" in 2008. Played Mameng in "Fuschia" in 2009. Played Lola Idang in "Kamoteng kahoy" in 2009. Played Lola Auring in "Tarot" in 2009. Played Aida in "Nobody Nobody But Juan" in 2009. Played Soledad in "May bukas pa" in 2009. Played Rose Suarez in "My Last Romance" in 2010. Played Lola Edang in "Petrang kabayo" in 2010. Played Lola Imang in "Tarima" in 2010. Played Lola Pilar in "100 Days to Heaven" in 2011. Played Mama Coring in "Andres de Saya" in 2011. Played Lola in "Silup" in 2011. Played herself in "MMK 20: Maalaala mo kaya dalawang dekada" in 2011. Played Mamang in "Magpakailanman" in 2012. Performed in "Just One Summer" in 2012. Played old Adora Del Prado in "Forever" in 2013. Played Herself - Guest in "The Ryzza Mae Show" in 2013. Played Grandma Gracia in "One Day, Isang Araw" in 2013. Played Lola Flora in "Alfredo S. Lim: The Untold Story" in 2013.
What movie and television projects has Ric Rodrigo been in?
Juan Pablo Bastidas has: Played Carlitos in "Bravo" in 1989. Played Rodrigo Urmeneta in "Volver a empezar" in 1991. Performed in "Trampas y caretas" in 1992. Played Ronald Cooper in "Rompecorazon" in 1994. Played Fernando Rovira in "Sucupira" in 1996. Played Francisco in "Rossabella" in 1997. Played Pablo in "A todo dar" in 1998. Performed in "La otra cara del espejo" in 2000. Played Hombre Carpa in "El nominado" in 2003. Played Hans in "Teatro en CHV" in 2003. Performed in "Casado con hijos" in 2006. Played Luciano Mazzello in "MonteCristo" in 2007. Played Train Military in "Solos" in 2008. Played Jean-Marc in "Pobre Rico" in 2012.
Give you a script of noli me tangere chapter 32 please?
SCENE 1 Isang Salu-salo PADRE DAMASO: Hindi ba ninyo batid na marami sa mga Indiyo ang mangmang? LARUJA: Padre Damaso, hindi rin ba ninyo batid na nasa tahanan tayo ng isang Indiyo? PADRE SIBYLA: Maaaring masaktan mo si Kapitan Tiyago. DAMASO: Hmp! Matagal nang ipinagpalagay ni Tiyago na siya'y hindi isang Indiyo. Inuulit ko, wala nang makakatalo sa kamangmangan ng mga Indiyo! Biglang natigil ang usapan nang dumating si Kapitan Tiyago kasama si Crisostomo Ibarra. TIYAGO: Mga kaibigan, ikinagagalak kong ipakilala sa inyo, ang dahilan ng pagsasalong ito...ang anak ng nasira kong kaibigan, si Don Crisostomo Ibarra. Kararating lamang niya mula sa Europa. CRISOSTOMO: Buenos Noches Amigos. Sa mga kura sa aking bayan...at sa matalik na kaibigan ng aking ama, Padre Damaso (hindi pinansin) ...patawarin po ninyo ako sa aking pagkamamali. DAMASO: Hindi ka nagkakamali. Ako nga si Padre Damaso, ngunit kailanma'y hindi ko naging matalik na kaibigan ang iyong ama. TINYENTE: Kayo na nga ba ang anak ng yumaong si Rafael Ibarra? CRISOSTOMO: Sa inyong lingkod, Señor Tinyente. TINYENTE: Maligayang pagdating. Nawa'y mas maging mapalad kayo kaysa sa inyong ama. CRISOSTOMO: Maraming salamat po. UTUSAN: Nakahanda na ang hapunan! Ang mahahalagang tauhan ay patungo na sa hapagkainan. Hindi sinasadyang naapakan ni Tinyente Guevarra ang laylayan ng bestida ni Donya Vidtorina. VICTORINA: Wala ka bang mga mata? TINYENTE: Mayroon po, Señora. Mga matang mas malinaw pa kaysa sa inyo. Ngunit ako ay nakamasid sa kulot ninyong buhok. Sa hapagkaianan. LARUJA: Señor Ibarra, sa halos pitong taong ninyong pamamalagi sa ibang bansa, ano'ng pinakamahalagang bagay ang nakita n'yo? CRISOSTOMO: Nang natutunan ko ang kasaysayan, nalaman kong ang kalayaan o ang pagkaalipin ng isang bansa ang nagdidikta ng kasaganahan o paghihikahos nito. DAMASO: Nagawa mong lustayin ang iyong yaman para lamang diyan? Wala ka na bang nakitang mas mahalaga? Isa kang bulag! Kahit ang isang bata'y alam iyan. CRISOSTOMO: Nagpapasalamat ako't palagay ang loob ng dating kura sa akin. Nawa'y ipagpaumanhin ninyo ako. Kagagaling ko lamang sa mahabang biyahe at may aasikasuhin pa ako bukas. Para sa España at Pilipinas! TIYAGO: Huwag ka munang umalis, darating pa si Maria Clara. IBARRA: Bibisitahin ko po siya bukas. Sa ngayon ay may importante pa akong dapat gawin. Nakaalis na nga si Ibarra. PADRE DAMASO: Nakita na ninyo? Ganyan ang nangyayari sa mga kabataang ipinapadala sa Europa! Nagiging mayabang at mapagmataas! Kaya nararapat lamang talagang ipagbawal na ang pagpapadala ng mga kabataan sa Europa! End of Scene. SCENE 2 Erehe at Pilibustero Sa kalyeng maraming tao, abala si Ibarra sa kaiisip habang siya'y naglalakad. Bigla siyang napahinto nang may kamay na pumatong sa kanyang balikat. TINYENTE: Señor Ibarra. CRISOSTOMO: Tinyente, kayo pala. Ginulat po ninyo ako. TINYENTE: Mag-ingat kayo, Señor. Maging aral sana sa inyo ang nangyari sa inyong ama. CRISOSTOMO: Tila may nalalaman kayo tungkol sa pagkamatay ng aking ama. Maaari ba ninyong sabihin sa akin? TINYENTE: Wala ba kayong nalalaman? Sa pagkakaalam ko, namatay ang iyong ama sa loob ng bilangguan. CRISOSTOMO: Sa bilangguan?! Nakulong po ang aking ama? Hindi kaya kayo'y nagkakamali lamang? TINYENTE: Hindi ako maaaring magkamali. Ang iyong ama ay namatay sa bilangguan. Si Rafael Ibarra, siya na pinagbintang erehe at pilibustero ni Padre Damaso. CRISOSTOMO: Maaari ba ninyong sabihin sa akin ang buong pangyayari? Bakit po siya nakulong? TINYENTE: Noon ay mayroong isang Kastilang mangmang at masama ang ugali na naging kolektor ng buwis. Nang siya'y nangongolekta, minsan siyang napagkatuwaan ng mga bata… Flashback: Naglalakad ang kolektor dala-dala ang isang lapis at papel. Pinagtatawanan siya ng mga bata. BATA 1: Ba-be-bi-bu-bo! Ha Ha Ha! BATA 2: Hindi ba't hindi siya marunong magsulat? Para saan kaya ang lapis niyang dala? Ha ha ha! KOLEKTOR: Tigilan n'yo ko! Baka kung ano ang magawa ko sa inyo! Ano'ng sabi n'yo? Hinabol ng kolektor ang mga bata. Hinagisan niya ng baston ang isang bata at ito'y natamaan. Nahuli niya ito at kanyang sinaktan. KOLEKTOR: Ikaw, ano'ng sabi mo?! BATA: Ahh! Nagbibiro lamang po ako. Ahh-- RAFAEL IBARRA: Bitawan mo sila! Tinulak ni Don Rafael ang kolektor ng buwis at ito'y nawalan ng balanse. RAFAEL IBARRA: Hindi ko mapapayagang saktan ninyo ang mga bata. End of flashback. TINYENTE: Sa kasamaang palad ay ilang minuto lamang ay namatay ang kolektor. Dahil dito'y hinuli ang iyong ama at ikinulong. Tinakwil siya ng lahat, at pinagbintangan ng kung anu-ano. Dahil sa kabiguan niyang makalaya, nasira ang kanyang kalusugan at sa bilangguan na namatay. IBARRA: Kaya pala... Kaya pala hindi sinabi ni Kapitan Tiyago ang dahilan... Ama ko... End of Scene. SCENE 3 Pagsusuyuan sa Asotea MARIA CLARA: Bakit kaya wala pa siya? Sinilip ni Maria Clara ang bintana upang makita kung sino ang dumating. Nang nakita niya si Crisosotomo ay agad siyang tumakbo sa kanyang silid at nagpaganda. Pumasok naman si Crisostomo at siya'y sinalubong ni Tiya Isabel. CRISOSTOMO: Magandang araw po, Tiya Isabel. TIYA ISABEL: Magandang araw din sa iyo iho. CRISOSTOMO: Nandito po ba si Maria Clara? TIYA ISABEL: Maupo ka na lamang iho at tatawagin ko siya sandali. Si Tiya Isabel ay kumatok sa pinto ng silid ni Maria Clara. TIYA ISAEL: Maria Clara, si Tiya Isabel mo ito. MARIA CLARA: Pasok po kayo, tiya. TIYA ISABEL: Iha, nariyan na si Crisostomo. Paghihintayin mo pa ba siya? MARIA CLARA: Hindi na po, Tiya. Lumabas si Maria Clara. CRISOSTOMO: Hindi pa rin kumukupas ang iyong ganda, Maria Clara. Nagtungo silang dalawa sa Asotea. MARIA CLARA: Hmp! Nakapunta ka lang sa Europa, tumamis na ang iyong mga salita. Marahil, maraming magagandang babae sa ibang bansa ang nahulog sa pambobola mo. CRISOSTOMO: Mahal ko, alam mo bang ako ay isang mapalad na nilalang? MARIA CLARA: Mapalad? Bakit? Dahil sa mga babae mo? CRISOSTOMO: Mapalad dahil ipinagpasya ng ating mga magulang na ikasal ako sa pinakamagandang babae na ngayon ay nasa aking harapan. MARIA CLARA: Asus! Binola pa ako. CRISOSTOMO: Labis akong nangulila sa iyo, Maria. MARIA CLARA: Higit akong nangulila, Crisostomo. CRISOSTOMO: Patawarin mo ako kung ako'y magpapaalam na. Kailangan ko nang umuwi sa San Diego dahil bukas ay Araw ng mga Patay. Hanggang sa muli, mahal ko. MARIA CLARA: Sandali. Pumitas ng mga bulaklak si Maria Clara at ibinigay ang mga ito kay Crisostomo. MARIA CLARA: Ialay mo ang mga ito sa iyong mga magulang. CRISOTOMO: Maraming salamat, mahal ko. Lumakad na si Ibarra. MARIA CLARA: Mag-iingat ka, mahal kong Crisostomo. End of Scene. SCENE 4 Araw ng mga Patay May dalawang lalaking naghuhukay sa sementeryo. LALAKI 1: Sinunod mo ba ang utos niya? LALAKI 2: Tumigil ka na nga sa kakatanong, maghukay ka na lang diyan. LALAKI 1: Ayoko na! Ayoko nang maghukay! Dumating na sina Crisostomo at ang kanyang alalay. CRISOSTOMO: Nasaan ba? ALALAY: Sa likod po ng malaking crus, senyorito. CRISOSTOMO: Dito ba? ALALAY: Ngunit…hindi po rito ang natatandaan ko. Sandali lamang po at ipagtatanong ko. Nilapitan ng alalay ang naghuhukay at nagtanong. ALALAY: Alam mo ba kung saan ang malaking krus na itinirik dito? LALAKI 2: Ah, iyong malaking krus? Sinunog ka na iyon. ALALAY: Ano? Bakit mo naman ginawa iyon? LALAKI 2: Napag-utusan lamang ako ng malaking kura. CRISOSTOMO: At anong ginawa mo sa bangkay?! LALAKI 2: Sinabi sa akin ng malaking kura na dalhin ko raw ito sa libingan ng mga Intsik. CRISOSTOMO: At ginawa mo naman?! LALAKI 2: 'Wag po kayong magalit, senyor. Masyadong mabigat ang bangkay, at umulan pa nang gabing iyon kaya…itinapon ko na lamang ito sa ilog. CRISOSTOMO: Itinapon?! Isang kabaliwan ang iyong ginawa! Lumakad si Crisostomo at nang nakita niya si Padre Salvi, sinunggaban niya ito. CRISOSTOMO: Ano'ng ginawa mo sa aking ama? SALVI: Nagkakamali ka. Wala akong ginawa sa- CRISOSTOMO: Ano'ng wala? SALVI: Hindi ako! Tinitiyak ko sa'yo. Hindi ako, kundi sa Padre Damaso. Binitiwan siya ni Crisostomo at tuluyan ng lumayo. End of Scene. SCENE 5 Ang Dalawang Sakristan Nangangampana ang dalawang sakristan na sina Basilio at Crispin. BASILIO: Magpahinga na muna tayo Crispin. Naupo silang dalawa sa may sulok. CRISPIN: Magkano ba ang kita mo ngayong buwan, Kuya? BASILIO: Dalawang piso, bakit ba? CRISPIN: Nais kong bayaran mo ang sinasabi nilang ninakaw ko. BASILIO: Sira ka ba, Crispin? Diba't tatlumpu't dalawang piso ang binibintang nila sa iyo? Kahit isang taon pa akong magtrabaho, hindi ko mababayaran iyan. CRISPIN: Ngunit wala talaga akong ninakaw! Wala akong ninakaw. kuya…Kapag nalaman 'to ng Inay...natatakot ako. BASILIO: Tahan na, Crispin. Hindi rin naman maniniwala si Inay. Tahan na. 'Wag kang mawalan ng-- Naputol ang kanilang pag-uusap nang dumating ang Sakristan-Mayor. SAKRISTAN: Basilio, may multa kang dalawang real dahil sa hindi tamang pagpapatunog ng kampana…At ikaw Crispin, hindi ka maaaring umuwi hanggang hindi mo isinasauli ang ninakaw mo! CRISPIN: Ngunit wala po talaga akong ninakaw. SAKRISTAN: Magsisinungaling ka pa! Hinawakan ng sakristan sa braso si Crispin at hinila ito pababa ng hagdan. Ngunit nakahawak rin si Basilio sa kapatid. BASILIO: Matagal na po naming hindi nakikita ang aming Inay. Pagbigyan n'yo na po- Sinaktan ng sakristan-mayor si Basilio hanggang sa ito'y hindi na halos makatayo. Muli niyang hinila si Crispin at ito'y ikinaladkad pababa ng hagdan. CRISPIN: Kuya, tulungan mo ako! Papatayin nila ako! BASILIO: Crispin… Nang nakaalis na ang dalawa, pilit niyang iniahon ang kanyang sarili at tumakas siya gamit ang lubid ng kampana. End of Scene. SCENE 6 Ang Pamilya ni Sisa Abala si Sisa sa paghahanda ng pagkain para sa mga anak. SISA: Marahil ay gutom na gutom na ang mga anak ko...Hindi ko sila hahayaang magutom...Kaya naghanda ako ng masarap na pagkain... Biglang dumating ang lasing na si Pedro. PEDRO: May makakain ba? SISA: Mayroon. PEDRO: Nasaan?! Bilisan mo't nagugutom na ako! SISA: Ahh- Oo. Narito na. Kinain ni Pedro ang lahat ng pagkain. SISA: Wala nang natira? Ngunit paano'ng mga anak mo? PEDRO: Bakit?! May reklamo ka?! SISA: Wala. Wala- PEDRO: Teka, nasaan na ba ang mga batang iyon? SISA: Nasa kumbento pa. Pero uuwi rin sila- Nakita ni Sisa na paalis na ang asawa. SISA: Sandali, hindi mo ba sila hihintayin? PEDRO: Inuutusan mo ba ako?! Aalis ako kung kailan ko gusto! At umalis na nga si Pedro. SISA: Kawawang mga anak ko. Magsasaing na lamang ako ulit. Ilang minuto lamang ay dumating si Basilio. BASILIO: Inay! Inay! Gising pa po ba kayo? Inay! SISA: Basilio! Anak ko! Anon'ng nangyari sa'yo? Bakit ka umiiyak? Bakit ka sugatan? BASILIO: Tumakas po ako sa kumbento. Takot na takot na po ako. At si Crispin po-- SISA: Bakit, ano bang nangyari kay Crispin? Nasaan na siya? BASILIO: Naiwan po siya sa kumbento, Inay. Hindi po siya pwedeng umuwi dahil pinagbintangan siyang nagnakaw. SISA: Ano? Inakusahan ang mabait kong si Crispin? Dahil ba sa mahirap lang tayo, kailangan nating magdusa? BASILIO: Inay… SISA: Bakit, Basilio? Nagugutom ka? Halika ka, heto…heto ang kanin at tawilis. Kumain ka, anak ko. BASILIO: Ngunit hindi po ako kumakain ng tawilis, Inay. SISA: Alam ko, anak. Naghanda akong ng ibang ulam kanina, ngunit dumating ang iyong ama. BASILIO: Dumating si Itay? SISA: Oo. BASILIO: Pero umalis din siya agad, hindi po ba? SISA: Basilio! BASILIO: Patawad po, Inay. Isinara ni Sisa ang pinto at siya'y napabuntong-hininga. SISA: Diyos ko... Ano bang gagawin ko? End of Scene. SCENE 7 Ang Pagkabaliw ni Sisa Tumungo si Sisa sa kumbento dala-dala ang isang bakol na puno ng mga gulay. Nakita siya at kinausap ng utusan. UTUSAN: Para saan ang mga 'yan ale? SISA: Para sa kura, nais ko sana siyang makausap. UTUSAN: May sakit ang kura ngayon, tungkol saan ba ito? SISA: Hindi pa kasi umuuwi ang anak kong si Crispin. UTUSAN: Crispin? Kung gano'n, ikaw ang ina ng magnanakaw? Aba'y matapos magnakaw ng batang iyon, ay tumakas rin! Inutusan pa nga ako ng mga kura na magpunta sa kwartel at magsuplong. Sa katunayan ay papunta na ang mga guardia civil sa inyong tahanan upang hulihin ang mga magnanakaw mong anak. SISA: Hindi…hindi magnanakaw ang mga anak ko. KUSINERA: Hoy! Ina ng mga magnanakaw! 'Wag mong iyakan ang mga anak mo! Wala kang mapapala sa kanila dahil nagmana saila sa kanilang ama! Tamatakbong tumungo si Sisa at nakita niya ang mga Guardia Civil. GUARDIA CIVIL: Ikaw ba si Sisa, ang ina ng magnanakaw? SISA: Opo, ako nga ho si Sisa, ngunit hindi po magnanakaw ang mga anak ko. GUARDIA CIVIL: 'Wag mo nang ipagkaila, kung ayaw mong lumala pa ang sitwasyon. Sabihin mo na kung saan mo itinago si Crispin! SISA: Señor, ilang araw ko na hong hindi nakikita si Crispin. GUARDIA CIVIL: Eh, kung ganoon, isauli mo na lamang ang perang ninakaw ng iyong mga anak! SISA: Señor, kahit pa minsang nagugutom ang mga anak ko, hinding-hindi nila magagawa ang magnakaw, maniwala kayo. GUARDIA CIVIL: Sinungaling! Pero kung iyan iyong gusto, Ikaw ang ikukulong naming hanggang hindi isinasauli ng mga anak mo ang mga ninakaw nila. SISA: Pero wala ho talagang ninakaw ang mga anak ko, Señor. Parang awa n'yo na, 'wag n'yo po akong ikulong… Dinala ng mga guardia civil si Sisa sa kuwartel. GUARDIA CIVIL: Mabubulok ka sa bilangguan hanggang hindi ka magsasabi ng totoo! Dumating ang alperes at nalaman ang tungkol kay Sisa. ALPERES: Kamalian 'yan ng kura! Pakawalan n'yo siya at 'wag n'yo na siyang gagambalin pa, at kung gusto ng kura na na maibalik ang kanyang mga ginto, sabihin n'yo sa kanya na manalangin siya kay San Antonio! Agad nilang pinakawalan si Sisa. GUARDIA CIVIL: Umalis ka na rito! Wala nang maipapakain ang gobyerno sa'yo! Ha! Ha! Ha! Tumakbo si Sisa patungo sa kanilang bahay. SISA: Crispin! Basilio! Mga anak ko! Nasaan na kayo? May nakita siyang damit na duguan. SISA: Ano 'to? Damit ni Basilio? Dugo…Bakit may sugat ang anak ko? Ha! Ha! Ha! Dugo ng anak ko! Ang magnanakaw kong anak! Ako' ang ina ng mga magnanakaw! Ha! Ha! Ha! Dugo! At tuluyan nang nabaliw ang kawawang si Sisa. End of Scene. SCENE 8 Ang Pangingisda Si Maria Clara ay masayang nakikipagkuwentuhan sa kanyang mga kaibigan. KAIBIGAN 1: Maria Clara, kumusta na kayo ni Ibarra? MARIA CLARA: Kami ni Ibarra? Anong "kami" ni Ibarra? KAIBIGAN 2: Hindi ba't kararating lamang niya? MARIA CLARA: Oo…sa katunayan ay papunta na siya dito ngayon at sabay kaming mangingisda… MGA KAIBIGAN: Uuuuuyy… Hindi katagalan… MARIA CLARA: O, nandito ka na pala, Crisostomo. IBARRA: Maaari na ba tayong umalis, mahal ko? MARIA CLARA: Kung iyan ang nais mo… Sa palaisdaan… ELIAS: Señorita Maria Clara, saan po ninyo gustong pumunta? MARIA CLARA: Nais ko sanang pumunta sa palaisdaan ng aking ama. Malayo pa ba? ELIAS: Naku hindi po, señorita. Ilang sandali na lamang at makakarating na rin tayo doon. MARIA CLARA: Ano iyon? ELIAS: Marahil ay kahoy lamang po. MARIA CLARA: Ah kahoy lamang pala. IBARRA: Kahoy pa rin ba iyon? ELIAS: Sandali lamang po at titingnan ko- Isang buwaya!!! MARIA CLARA: May buwaya! ELIAS: Kaya pala nauubos na ang mga isda sa ilog na ito! Kailangang mamatay na ang buwaya na iyan! MARIA CLARA: Crisostomo, nanganganib ang buhay niya! IBARRA: Huwag kang mag-alala, mahal ko. Ililigtas ko siya. MARIA CLARA: Ibarra! Makalipas ang ilang sandali. MARIA CLARA: (Umiiyak) Nasaan na sila? Baka kung ano na ang nangyari sa kanila. TAUHAN: Ligtas sila! Ligtas sila! ELIAS: Maraming salamat po sa pagligtas ninyo sa buhay ko, Señor Ibarra. Balang araw, sa panahong kailangan ninyo ng tulong, nakahanda po akong tulungan kayo. KABABAIHAN: Isa kang tunay na bayani, Ibarra! Mabuhay ka! End of Scene. SCENE 9 Ang Panghugos Maraming tao sa paligid dahil ito ang araw ng pagbabaon ng panulukang-bato ng bahay paaralan na itatayo ni Ibarra. GOBERNADOR: Señor Ibarra, ikaw naman ang maglagay ng palitada sa ibabaw ng bato. IBARRA: Ikasisiya ko po, gobernador. Lumapit si Ibarra sa malaking bato upang ilagay ang palitada. IMBENTOR: Isang maling galaw mo lamang, tiyak patay ka. Itinulak ni Elias ang imbentor kaya ito ang natamaan ng malaking bato at ito'y namatay. Nagulat ang lahat sa kanilang nakita. IBARRA: Ano'ng ibig-- Elias? ELIAS: Mag-iingat kayo, Señor. Hindi lamang ito ang maaaring mangyari sa inyo. Saka ko na lamang sasabihin sa inyo ang lahat. Tumakbo palayo si elias. IBARRA: Sandali-Ano'ng nangyari sa taong ito? TAUHAN: Muntik na kayong patayin ng taong iyan! GOBERNADOR: Ngunit siya rin ang nabiktima sa masama niyang balak. IBARRA: Kung gano'n, ako na lamang ang magpapalibing sa kanya. TAUHAN: Paumanhin Señor Ibarra, ngunit hindi ba't pinagtangkaan niya ang inyong buhay? IBARRA: Oo nga, ngunit...siya ang nasawi. Ano pa bang parusa ang dapat niyang matanggap? Pinapatawad ko na siya. KABABAIHAN: Ang bait-bait talaga niya. Mabuhay ka, Crisostomo Ibarra! End of Scene. SCENE 10 Ang Pananghalian Sa isang malaking hapag, nananghali sina Crisostomo, Maria Clara at ang ibang mga panauhin. Biglang dumating si Padre Damaso at binati siya ng lahat maliban kay Ibarra. IBARRA: Mahal ko, nagustuhan mo ba ang pagkakagawa ng itinayo kong paaralan? MARIA CLARA: Siyempre naman, mahal ko. Sa kabilang bahagi ng hapagkainan nagdadabog ang galit na kura. DAMASO: Hindi man lamang niya ko binati sa aking pagdating?! Talagang tumaas na ang tingin niya sa kangyang sarili! Nakapunta lamang siya sa Europa, aba'y akalain mong sino kung umasta! MARIA CLARA: 'Wag mo na lamang pansinin ang kanyang sinasabi, mahal ko. IBARRA: Kung alam mo lamang kung ganoo ako nagtitimpi sa kurang iyan. DAMASO: Katulad lamang siya ng kayang ama! Akalain mong isang desente ngunit hindi rin marunong gumalang sa batas ng simbahan… IBARRA: Patawarin mo ako Maria Clara, pero hindi ko na ito matitiis pa! DAMASO: ...tama lamang na siya'y pinarusahan na mamatay sa kulungan at-- Hindi na natuloy ni Padre Damaso ang kanyang sasabihin dahil sinunggaban siya ni Ibarra na hawak-hawak ang isang patalim. IBARRA: Hahayaan ko kayong insultuhin ako ngunit 'wag na 'wag ninyong babastusin ang alaala ng aking ama! KABABAIHAN: Maghunos-dili ka Ibarra. Alagad ng Diyos ang kinakalaban mo. IBARRA: Alagad ng Diyos? Paano n'yo nasabing siya'y alagad ng Diyos? Ang taong ito ang naghatid sa aking ama sa kabiguan, na naging dahilan ng kanyang pagkamatay. At ngayon, nagawa pa niyang bastusin ang alala nito. Ganito ba ang gawain ng isang alagad ng Diyos? MARIA CLARA: Crisostomo! Pakiusap…alang-alang man lamang sa akin, 'wag mong saktan si Padre Damaso. Binitawan ni Ibarra ang takot na si Padre Damaso. IBARRA: Maria Clara, kung hindi lamang kita mahal, baka nakita n'yo na kung may dugo ba talagang dumadalo'y sa mga ugat ng taong iyan! Lumisan si Ibarra at iniwan ang umiiyak na si Maria Clara. End of Scene. SCENE 11 Si Donya Consolacion at Sisa Narininig ni Donya Consolacion si Sisa na umaawit kaya ipanatawag niya ito sa mga guardia civil. CONSOLACION: Mga guardia civil! GUARDIA CIVIL: Bakit po Señora? CONSOLACION: Sino iyang kumakanta? GUARDIA CIVIL: Siya po, ang baliw. CONSOLACION: Dalhin n'yo siya rito. GUARDIA CIVIL: Masusunod po, Señora. Kinuha ng mga guardia civil ang baliw na si Sisa. GUARDIA CIVIL: Narito na po siya, Señora. CONSOLACION: Pakantahin n'yo siya. GUARDIA CIVIL: Hoy Baliw! Umawit ka! Awit na! Awit na! At umawit naman si Sisa. CONSOLACION: Magaling! Mga guardia civil, maaari na kayong umalis. GUARDIA CIVIL: Opo, Señora. Umalis ang mga guardia civil. CONSOLACION: Hoy Baliw! SISA: Baliw? Sinong baliw? Ha! Ha! Ha! Baliw! CONSOLACION: Sumayaw ka! SISA: Sumayaw? CONSOLACION: Gayahin mo ako. Sumayaw ang donya. SISA: Ha! Ha! Ha! Sumasayaw ang matandang baliw! CONSOLACION: Hoy! Hindi ako ang baliw! Ikaw! SISA: Ako? Ako ang baliw? Ha! Ha! Ha! Ako ang baliw! CONSOLACION: Oo. Ikaw nga! At inuutusan kitang sumayaw! SISA: Ayoko. Ayokong sumayaw! Baliw lang ang sumasayaw. Ha! Ha! Ha! Pinalo ni Donya Consolacion si Sisa gamit ang isang latigo. CONSOLACION: Sabi nang ikaw ang baliw! Baliw ka talaga! Baliw! Baliw! SISA: Aray! Biglang dumating ang Alperes at inawat ang donya. ALPERES: Consolacion! Ano ba itong ginagawa mo?! CONSOLACION: Bitiwan mo nga ako! Tuturuan ko ng leksyon ang baliw na 'yan! ALPERES: Tumigil ka nga! Hindi ka na naawa. May sira ka na rin talaga, ano? SISA: Dugo! Basilio? Crispin? Ang mga anak ko! Dugo! Ha! Ha! Ha! ALPERES: Mga Guardia Civil! Bihisan n'yo at gamutin ang babaeng ito. Bukas ay ihatid n'yo siya sa tahanan ni Crisostomo Ibarra. End of Scene. SCENE 12 Si Alfonso Linares Sa tahanan nila Kapitan Tiyago ay dumating ang mag-asawang de Espadaña kasama ang isang binatang Kastilang nagngangalang Alfonso Linares upang alamin ang kalagayan ng may sakit na si Maria Clara. TIYAGO: O Doña Victorina, kayo pala. Tuloy kayo. VICTORINA: Magandang araw, Kapitan Tiyago at Isabel. TIYAGO: Mukhang may kasama yata kayo- VICTORINA: Ahh oo-- ALFONSO: Magandang araw po, ako nga po pala si Alfonso Linares. TIYAGO: Magandang araw rin sa iyo, iho. TIBURCIO: Kumusta na ang kalagayan ni Maria Clara? ISABEL: Wala pa rin pong pagbabago, Don Tiburcio. Nagtungo sila sa silid ni Maria Clara. TIBURCIO: Iha, kumusta na ang iyong pakiramdam? MARIA CLARA: Sumasakit pa rin po ang aking ulo, doktor. ALFONSO: Doña Victorina, siya po ba si Maria Clara? VICTORINA: Oo, Alfonso. ALFONSO: Tunay nga po talagang napakaganda niya. Biglang dumating ang matabang kura na si Padre Damaso. TIYAGO: Magandang araw po, Padre Damaso. DAMASO: Nasaan na siya? TIYAGO: Nagpapahinga po siya sa kanyang silid. Nagtatakbong tumungo si Padre Damaso. DAMASO: Maria Clara! MARIA CLARA: Padre Damaso...salamat po sa pagbisita ninyo. DAMASO: Labis akong nag-alaala sa iyo, iha. Magpagaling ka kaagad. MARIA CLARA: Opo. DAMASO: O sige iha, magpahinga ka muna. MARIA CLARA: Opo, padre. Lumabas si Padre Damaso sa silid ni Maria Clara at pumunta sa sala. VICTORINA: Padre Damaso. DAMASO: Victorina, sino iyang kasama mo? VICTORINA: Ang totoo niyan ay kanina ko pa po siya gustong ipakilala sa inyo, padre. Siya po si Alfonso Linares, ang inaanak ng inyong bayaw. DAMASO: Inaanak ng aking bayaw? Ikaw na nga ba ang inaanak ni Carlicos? ALFONSO: Opo, ako na nga po, padre. DAMASO: Ano'ng saya ko't sa wakas ay nakita na kita, iho. ALFONSO: Ako rin po, padre. Matagal ko na po kayong gusto makilala. VICTORINA: Nandirito po siya upang maghanap ng mapapangasawa, padre. DAMASO: Ng mapapangasawa? Madali lamang iyan...maghintay ka lamang, iho. End of Scene. SCENE 13 Ang Dalawang Donya Naglalakad na magkahawak-kamay ang mag-asawang de Espadaña kasama si Linares hanggang sa napadaan sila sa tahanan ni Doña Consolacion. CONSOLACION: Pwe! Ano ba naman 'yan! Ang papangit naman ng dumadaan! VICTORINA: Hoy! Labandera, kami ba ang pinariringgan mo?! CONSOLACION: Bakit, nataman ka ba? Ha! Ha! At ano'ng sinabi mo? Labandera? Gusto mo labhan ko 'yang kulot mong buhok? Baka naman gusto mo plantiyahin ko pa? VICTORINA: Hoy matandang mangkukulam, kung makapagsalita ka, akala mo kung sino kang maganda! Bumaba si Doña Consolacion hawak-hawak ang latigo ng asawa Tiyempo namang dumatig ang alperes. CONSOLACION: Ano'ng sabi mo?! Gusto mong magtuos tayo? VICTORINA: Hindi kita uurungan! Namagitan si don Tiburcio sa kanilang labanan. ALPERES: Pwede bang tumigil na kayong dalawa, para kayong mga bata! VICTORINA: Alperes, pagsabihan mo iyang asawa mong mukhang mangkukulam! ALPERES: Kung hindi ka lang isang babae- TIBURCIO: Tayo na Victorina, wala tayong mapapala sa mga iyan. CONSOLACION: Ang kapal ng mukha mo, pilay na pekeng manggagamot! Nagtungo ang mag-asawang de Espadaña sa tahanan ni Kapitan Tiyago. VICTORINA: Tiburcio, bakit hindi mo man lamang hinamon ang mayabang na alperes na 'yon?! TIBRUCIO: Mukha ba akong may laban sa kanya? VICTORINA: Ikaw Alfonso! Binabalaan kita, kapag hindi mo sila hinamon, hindi ka makakasal kay Maria Clara, at malalaman ng lahat ang tunay mong pagkatao! End of Scene. SCENE 14 Ang Pagdakip kay Ibarra Natungo si Elias sa tahanan ni Crisostomo Ibarra. ELIAS: Tao po! Tao po! IBARRA: Elias! ELIAS: Señor Ibarra, iligtas po ninyo ang inyong sarili, umalis na kayo sa lugar na ito. IBARRA: Ano'ng ibig mong sabihin? ELIAS: May pag-aalsa pong magaganap at kayo ang palalabasing nagpasimuno nito. IBARRA: Ngunit sino ang…? ELIAS: Hindi ko po alam kung sino ang may pakana nito, Señor. IBARRA: Ano pa ba ang dapat kong gawin? ELIAS: Ihanda po ninyo ang inyong mga papeles at sunugin po ninyo ang mga ito. Magtungo kayo kahit saan-iyong hindi nila kayo masusundan. Alam ko pong mahirap ang basta-basta na lamang umalis sa bayan na ito, ngunit, wala na pong ibang paraan. IBARRA: Maraming salamat, kaibigan. Pumunta si Ibarra sa tahanan nila Kapitan Tiyago habang pinamunuan ni Padre Salvi ang dasal. Bigla silang nakarinig ng sunud-sunod na putok. Sumigaw ang Alperes sa labas. Nataranta silang lahat at nagmadaling umuwi si Ibarra at nag-empake. Bigla namang may kumalabog sa pinto. IBARRA: Sino 'yan? SARHENTO: Kami'y mga alagad ng batas! IBARRA: Bakit po- SARHENTO: Arestado ka! Sumama ka sa amin! Mahinahong sumama si Ibarra sa kanila. Bumalik si Elias sa tahanan ni Ibarra at sinunog ito at agad na umalis. Nang dumating na ang guardia civil, sunog na ang buong bahay. End of Scene. SCENE 15 Tugisan sa Lawa Isang gabi, may isang salu-salong naganap sa tahanan ni Kapitan Tiyago. Pinag-uusapan ng mga panauhin ang balita tungkol sa pagkadakip kay Crisostomo Ibarra, kasabay nito ang balitang ikakasal na si Maria Clara sa kastilang si Alfonso Linares. Ang malungkot na dalaga ay nagtungo sa Asotea at pinagmasdan ang ilog. At makalipas ang ilang sandali nakita niya ang isang bangkang paparating. MARIA CLARA: Crisostomo…? IBARRA: Mahal ko...tinulungan ako ni Elias na makatakas. MARIA CLARA: Patawarin mo ako, mahal ko. IBARRA: Hindi masama ang loob ko sa'yo. Ako ang patawarin mo...dahil kailangan ko nang lumayo sa'yo...sa lugar na ito... MARIA CLARA: Hindi. Hindi ka dapat humingi ng tawad, dahil nasisiguro ko, mag-aalinlangan ka sa akin kapag nalaman mong… IBARRA: Nalaman kong ano? MARIA CLARA: ...ang tunay kong ama ay ang kinasusuklaman mong si Padre Damaso... IBARRA: Paano- MARIA CLARA: Basta lagi mong tandaan, kahit nasaan ka man, ikaw lamang ang iibigin ko, Crisostomo. IBARRA: Paalam, Maria Clara... Umalis na si Ibarra at napaiyak na lamang si Maria Clara. IBARRA: Elias, saan ba tayo tutungo? ELIAS: Sa isang kaibigan ko sa Mandaluyong, Señor. IBARRA: At pagkatapos? ELIAS: Mamuhay po kayo nang tahimik sa ibang bansa. IBARRA: Ako lamang? Bakit hindi mo ako samahan at magturingan tayong parang magkapatid? ELIAS: Para saan pa? IBARRA: Para makabawi ako sa kasalanan ng aking mga ninuno sa inyong pamilya at sa lahat ng tulong mo. ELIAS: May paparating! Magtago kayo gamit ang mga damo. Sinundan sila at sinalubong ng mga bangkang lulan ng mga guardia civil. ELIAS: Marunong po ba kayong sumagwan? IBARRA: Oo. ELIAS: Iligtas ninyo ang inyong sarili…ililigaw ko sila. IBARRA: 'Huwag Elias, labanan natin sila- ELIAS: Magkita tayo sa Noche Buena sa tabi ng puntod ng inyong lolo. Tumalon si Elias at sa tuwing siya'y lilitaw, nakatanggap siya ng mga putok. Nabahisan ng kanyang dugo ang ilog. End of Scene. SCENE 16 Ang Paliwanag ng Pari Nakatitig ni Maria Clara sa pahayagang naglathala ng kamatayan ni Crisostomo. MARIA CLARA: Hindi!!! Hindi ito maaari...mahal ko... DAMASO: Ano'ng nangyari sa'yo, anak ko? MARIA CLARA: Masaya na po ba kayo? DAMASO: Ano'ng ibig mong sabihin- MARIA CLARA: Wala na siya. Patay na si Crisostomo. Wala na ang taong mahal ko... DAMASO: Ngunit- MARIA CLARA: Tanging si Ibarra lang ang mahal ko, walang iba. Hindi ko mahal si Alfonso…at hindi ako magpapakasal sa kanya. DAMASO: Ngunit- MARIA CLARA: Kung itutuloy n'yo pa rin ang pagpapakasal sa aming dalawa…magpapakamatay ako! DAMASO: Patawarin mo ako, iha. Patawarin mo ako…kung nanghimasok ako sa inyo ni Ibarra…sa buhay mo. Patawad, anak ko. MARIA CLARA: Magmomongha na lamang ako. DAMASO: Kung iyan ang iyong kagustuhan. Iniwan ni Maria Clara ang nakaluhod niyang ama. DAMASO: Diyos ko, ito na ba ang parusa sa lahat ng aking nagawang kasalanan? End of Scene. SCENE 17 Noche Buena Nagkitang muli sina Basilio at Sisa. BASILIO: Inay! SISA: Sino ka? BASILIO: Inay, si Basilio po, ang anak n'yo! SISA: Ha! Ha! Ha! Anak? Hindi kita anak…hindi kita kilala. Pumasok si Sisa sa libingan ng matandang kastila. BASILIO: Inay, 'wag po kayong matakot sa akin. Inay! SISA: Basilio? BASILIO: Opo inay, ako nga po. SISA: Anak ko- Biglang nawalan ng malay si Sisa. BASILIO: Inay! Inay! Bakit n'yo po ako iniwan, Inay. Inay! ELIAS: Iho… BASILIO: Sino po kayo? ELIAS: Ano'ng gusto mong gawin sa inay mo? BASILIO: Gusto ko po siyang ilibing sa sementeryo...ngunit wala po akong pera. ELIAS:Kumuha ka na lamang ng panggatong. Malapit na rin ang kamatayan ko, iho. At sa sandaling mangyari iyon, sunugin mo ang aming mga katawan hanggang sa maging abo. Pagkatapos, maghukay ka at may makikita kang kayamanan, gamitin mo ito sa iyong kinabukasan. Naiintindihan mo ba? BASILIO: Opo, ginoo. ELIAS: Mamamatay akong…hindi masisilayan…ang pagsikat ng araw...sa aking bayan. Tumingala si Elias sa langit at nawalan na ng buhay... End of Scene.
