0
What else can I help you with?
Who are the filipino heroes of kalinga?
Some notable Filipino heroes from Kalinga include Macli-ing Dulag, a tribal leader who led opposition against the Chico River Dam Project, and his efforts helped preserve the ancestral lands of the Kalinga people. Another notable figure is Chief Pedro Lapitan, a respected leader known for his bravery and wisdom in protecting his tribe and culture.
Can you give me an elementary tagalog declamation?
Inang Wika ni Amado Hernandez Ako'y ikakasal, sa aming tahana'y masayang-masaya: may piging, tugtugan, awitan, sayawan. Ang aking magiging kabiyak ng buhay ay isang binatang puti, binatang sibol sa kanluran: maganda't makisig, marunong, mayaman tila pulot-gata sa bibig ng isang mundong kaibigan. Sa tanging sasakyan, nang kami'y lumulan, may natanaw ako sa tapat ng bahay na isang matandang babaing luhaan, waring tinatawag ang aking pangalan tila humihingi ng kaunting pagdamay; subalit sa gitna ng kaligayahan, siya ay hindi ko binati man lamang, siya ay hindi ko pinansin man lamang, habang ang sasakyan ay nagtutumulin hanggang sa simbahan. Maligaya kaming nagsiluhod kapwa sa harap ng Birhen, sa gintong dambana; pagkasaya-saya't ang mga kampana ay di-magkamayaw sa pagbabalita n gaming kasalan na pangmaharlika; ngunit ang larawan ng kaawa-awang matanda'y hindi ko matanggal sa diwa, mandi'y malikmata; ang nag-uunahang luha ng kandila ay tila kanya ring tumutulong luha; gayon man sa piling ng kahanga-hangang kaisang-puso ko'y niwalang-bahala, sa gitna ng tuwa'y nilimot kong pilit ang gayong hiwaga gaya ng liwanag ng buwang palaba na di masisira sa bahid ng ulap sa gabing payapa. Natapos ang kasal, batian, kamayan, ngiting matatamis, birong maaanghang at saboy ng bigas sa ami'y salubong pagbaba sa altar… ngunit sino yaong aking natatanaw, matandang babaing nalugmok na bigla't nawalan ng malay at lingid sa taong hindi magkamayaw. Ah! Siya rin yaong kangina'y hindi ko pinansin man lamang. Nang saklolohan ko't patakbong lapitan, nang kandungin ko na sa aking kandungan, ngumiting magiliw sa hapis ng kanyang pag-aagaw-buhay at saka nagwikang tigib-kapaitan: "Anak ko, bunso ko…salamat…paalam… Ako ang ina mong sawing kapalaran!" At ang kulang-palad ay napalungayngay. Sa bisig ko na rin namatay… namatay! Noon ko natanong ang ina kong mahal, ang Inang wika kong sa aki'y nagbigay ng lahat ng dangal, ang wikang tagalong na naiwang limot nang ako'y matanghal, at itinakwil ko sa pagtatagumpay, ay isang babaing nabuhay sa dusa't sa lungkot namatay, nang ako'y pakasal sa Wikang Dayuhan.
Deepest cave in the Philippines which can be found in sagada mountain province?
sumaging-lapitan-lomyang-crystal caves system
What actors and actresses appeared in Join the Club - 2010?
The cast of Join the Club - 2010 includes: Jordan Gilpin as Drew Nicole Lapitan as Jesse Dupre Steven Milling as Cory Brianna Smith as Alyson
Who are the filipino heroes of kalinga?
Some notable Filipino heroes from Kalinga include Macli-ing Dulag, a tribal leader who led opposition against the Chico River Dam Project, and his efforts helped preserve the ancestral lands of the Kalinga people. Another notable figure is Chief Pedro Lapitan, a respected leader known for his bravery and wisdom in protecting his tribe and culture.
Ano ang pwedeng kainin pag may chickenpox?
Kapag may chickenpox, mainam na kumain ng mga malalambot at madaling nguyain na pagkain tulad ng oatmeal, saging, at yogurt. Iwasan ang maanghang, maasim, at malalaking pagkain na maaaring makairita sa mga paltos sa bibig. Mahalaga ring uminom ng maraming tubig upang manatiling hydrated. Kung may lagnat, maaari ring subukan ang mga sopas na madaling lapitan.
Ibig sabihin ng kinauukulan?
Ang "kinauukulan" ay tumutukoy sa mga tao o ahensya na may kapangyarihan o responsibilidad sa isang partikular na usapin o sitwasyon. Maaari itong tumukoy sa mga opisyal ng gobyerno, mga tagapangasiwa, o sinumang may kinalaman sa isang desisyon o aksyon. Sa madaling salita, ang kinauukulan ay ang mga taong dapat lapitan o tanungin hinggil sa isang tiyak na problema o pangangailangan.
Ano ang ibig sabihin ng magaan ang dugor Ano Ang Ibig Sabihin Ng Magaan Ang Dugo?
Ang "magaan ang dugo" ay isang kasabihang Filipino na nangangahulugang madaling makahanap ng pagkakaintindihan o koneksyon sa ibang tao. Karaniwan itong ginagamit upang ilarawan ang mga tao na masayahin, palakaibigan, at madaling lapitan. Kung sinasabi na "magaan ang dugo" ang isang tao, nangangahulugan ito na ang kanilang presensya ay nagdudulot ng magandang pakiramdam at hindi nakakabahala.
Maikling kuwentong pambata?
Sa isang maliit na bayan, may isang batang si Lila na mahilig mangolekta ng mga bulaklak. Isang araw, nakakita siya ng isang kakaibang bulaklak na kumikislap sa ilalim ng araw. Nang lapitan niya ito, biglang nagsalita ang bulaklak at nag-alok sa kanya ng isang hiling. Pinili ni Lila na hilingin ang masayang pagkakaibigan, at mula noon, nagkaroon siya ng mga bagong kaibigan na nagdala ng kulay sa kanyang buhay.
Can you give me an elementary tagalog declamation?
Inang Wika ni Amado Hernandez Ako'y ikakasal, sa aming tahana'y masayang-masaya: may piging, tugtugan, awitan, sayawan. Ang aking magiging kabiyak ng buhay ay isang binatang puti, binatang sibol sa kanluran: maganda't makisig, marunong, mayaman tila pulot-gata sa bibig ng isang mundong kaibigan. Sa tanging sasakyan, nang kami'y lumulan, may natanaw ako sa tapat ng bahay na isang matandang babaing luhaan, waring tinatawag ang aking pangalan tila humihingi ng kaunting pagdamay; subalit sa gitna ng kaligayahan, siya ay hindi ko binati man lamang, siya ay hindi ko pinansin man lamang, habang ang sasakyan ay nagtutumulin hanggang sa simbahan. Maligaya kaming nagsiluhod kapwa sa harap ng Birhen, sa gintong dambana; pagkasaya-saya't ang mga kampana ay di-magkamayaw sa pagbabalita n gaming kasalan na pangmaharlika; ngunit ang larawan ng kaawa-awang matanda'y hindi ko matanggal sa diwa, mandi'y malikmata; ang nag-uunahang luha ng kandila ay tila kanya ring tumutulong luha; gayon man sa piling ng kahanga-hangang kaisang-puso ko'y niwalang-bahala, sa gitna ng tuwa'y nilimot kong pilit ang gayong hiwaga gaya ng liwanag ng buwang palaba na di masisira sa bahid ng ulap sa gabing payapa. Natapos ang kasal, batian, kamayan, ngiting matatamis, birong maaanghang at saboy ng bigas sa ami'y salubong pagbaba sa altar… ngunit sino yaong aking natatanaw, matandang babaing nalugmok na bigla't nawalan ng malay at lingid sa taong hindi magkamayaw. Ah! Siya rin yaong kangina'y hindi ko pinansin man lamang. Nang saklolohan ko't patakbong lapitan, nang kandungin ko na sa aking kandungan, ngumiting magiliw sa hapis ng kanyang pag-aagaw-buhay at saka nagwikang tigib-kapaitan: "Anak ko, bunso ko…salamat…paalam… Ako ang ina mong sawing kapalaran!" At ang kulang-palad ay napalungayngay. Sa bisig ko na rin namatay… namatay! Noon ko natanong ang ina kong mahal, ang Inang wika kong sa aki'y nagbigay ng lahat ng dangal, ang wikang tagalong na naiwang limot nang ako'y matanghal, at itinakwil ko sa pagtatagumpay, ay isang babaing nabuhay sa dusa't sa lungkot namatay, nang ako'y pakasal sa Wikang Dayuhan.
What is the definition of salidumay?
Indigenous people composed a melody related with the Igorot and Kalinga locals of the Cordillera Mountains in the northern part of the Philippines and it is called Salidumay. It is not customarily sung in Tagalog, yet Filipina vocalist Grace Nono, converted the native lyrics into tagalog lyrics.
Sino-sino ang naging mga kaklase ni Z3aL?
GlobeJohn Ryan Dris - 0915-7744127Sunshine Debbie Fajardo - 0905-8379668Andrei Ermal Lapitan - 0927-22957660919-8415158Januario Maglunob - 0905-9386026Arvie John Marciano - 0917-9127060Jihann-Lee Bernice Navalta - 0917-6033114/0908-9814326Rizza Ringor - 0906-2443658/0908-4444749Dan Rafael Te - 0927-9118881Jenedy Tujillo - 0927-3089033SmartConrad Allan Evangelista - 0908-5521357Ronald "Garci" Garcia - 0908-2070298Dale Christopher Laiz - 0920-6934716Rhea Mendoza - 0919-3338340John Sambat - 0921-6939778Mary Honey Santos - 0929-5816920LandlineAngela Crizel Lacsina - 704-1796Aldrin Ryan "AR" Tubaga - 0921-6976429/655-1058/735-2248Lost and FoundMa. Theresa AdsuaraDann August CristobalFritzJay ErandioMelissa GelacioMannGerard OrozcoBrian SisonManny AguilaMary Rose AntonioLIsa Marie BijoRachelle BonifacioCrizel CenidozaJoanne CervaniaFrances Erika ClaravallGladys Dela CruzJupp Dustin LibbyMark DyGay Remeriz EugenioMary Grace GarciaMarilena Cabrera KatigbakAngela Crizel LacsinaGreann LorenzoLiezel MatalangCathy MusniHelga Monica NayoAloha PamintuanCriz April ParillaGladys SenaSherlaine Misa Sia*Rhai SiscarDan Rafael TeCarlo Viray-----------Abdellah-----------Bryan Jay GeronimoAilyn PatriarcaLeonard John Ycaro---------Gilligan---------Dharlyn Fajardo-----Hall-----Aristeo Mansueto Antonio Jr.Princess Belle Dawn Argarin*Jane Kristine CamposPrincess CatiponLorraine De GuzmanAprilyn De JesusFreddie EvascoDiane FernandezMarlon GomezNathaniel LardizabalManuel Parayno Jr.--------------Henderson--------------Sarah Jane AmogJaimee ConstantinoJonil DalisayLuzette Espina------King------Glaiza Igloria-----------Leininger-----------Kristy AbadillaJudith AnosoAna Margarita FaylonEumel Martin GeronimoCristine Theresa ImperialGrazielle LapitanAvic PadillaLord Izon SantosKaren Kaye Zapanta--------Levine--------Ana Rholette Fajardo--------------Nightingale--------------Ron Jacob ArellanoEleine Ruth BarrazaRoberto LaquiShiela May OlajayJhoanna Paula Salonga-------Orem-------Mary Jazelou AlbertoBai Malejah Katherine AliHazel AlvairaLovely Giezl AmbataliRhona AnosRona Nica AzogueRowella Joy BagaAizza Jane BagcalFatima BantuasRaissa BorregaJames CaballeroMaricel CalloraAngela De MesaLilian DeliarteRichard EspanaDianne Cecille FernandoGizelle FloresMa. Angelica GervacioJia Clarriza Gomez*Katherine GonzalezLilian GonzálezDeserie GuzmanMaria Katrina HebronMa. Lozelda Eavrylyn LilangBriant Dan LoyolaMichelle MagoWarmie Krizel MalanaCatherine MarasiganJoel MasangkayJanice MirasRoniel Mark MoranteAndrea Katrina ObispoChelo Angelie PascuaKathleen Mae PascuaFaye Jasmine ProvidoJannet PuaDanilo Racimo Jr.Ana Margarita SantosBIanca Blanche SollestreLawrence Tibay*Madeleine ValerioJeddalyn VillalbaSandra Michelle VillegasJayson VirayCindy Claire Ygar-----Roy-----Nielan FandialanKenneth So-------------Travelbee-------------Analyn LapigJoann Macapagal----------------------------BSNIII-15 (2006-2008)----------------------------------------Group 57------------Darsie AbalonEderlyn FamiliaraKervi InsigneLionel Andrew IporacPamela Rose IporacMa. Therese Adeline IremedioIris IsidroJoanna Lyn IsidroChristian JacintoNidzmen JackaronLolito Jampas------------Group 58------------Christian Duane BurgosKing Rommel JarabeCarolyn JavierJan Michael JavierMatt Nelson JinonMeleah JisonLexter JoseMa. Carmela Mae JosonRochielle JuangcoMary Jenelle JuanoErin Grace Juguiad------------Group 59------------Maria Katrina ChiuChristine JuliaAnjo JulianoMay Chastine JuradaDaphne LabitiganLeonie LaborChristopher LacernaAngela Crizel LacsinaElaine LactaoBenilda Mae Lagdameo-JinonMilagros Lianne LagguiCarlo Junio------------Group 60------------Joeffrey DonesAlvin Jay LagmanPrincess LagmayHazelle LamaTwinkle LandichoMary Roshiel LaoLjubomer LaoanaRIchard LugoVienna Ong------------------Class of 2008------------------------------Section 1------------Juan Carlo Bacanto*------------Section 6------------Gelyn Gaylon------------Section 8------------Aira Basco--------------Section 10--------------Alison Casal--------------Section 11--------------Ailene May Fajardo--------------Section 19--------------Djash Escamillan--------------Section 20--------------Edson Lampon--------------Section 22--------------Nestor Nino Borre--------------Section 24--------------Frances Joan CabalongaDon NañezChristian Bianca PascoMancarl Sedigo*--------------Section 25--------------Nympha TrajanoJoanne Cielo--------------Section 27--------------Marie Suzette AcederaMa. Theresa AdsuaraCristel Joy CapianDann August CristobalMa. Elizabeth DagasMerlyn Dela CruzGerald DesdirMary Ann DialojaJohn Ryan DrisJay ErandioConrad Allan EvangelistaSunshine Debbie FajardoFrieda FojasMary Jane FranciscoRonald GarciaMelissa GelacioMaricar HaberiaDale Christopher LaizAndrei Ermal LapitanApple LimJanuario MaglunobArvie John MarcianoKarlo Cid MascardoRhea MendozaJonathan MontalboJihann-Lee Bernice NavaltaSaira Lyka NicolasGerard OrozcoIra Gray PinedaMargielyn RamalesRizza RingorJohn SambatBrian SisonMa. Deneb ToledoJenedy TujilloAldrin Ryan Tubaga*Michael Darwin TyJennylyn Vergara--------------Section 28--------------Paula Trisha Arnuco--------------Section 29--------------Fatima AgustinMa. Christina AgustinNicolson Tolarba--------------Einstein--------------Redentor MagtultolMark Kim ZabalaJanet Fabile--------------Edison--------------Gliza MatalangNaden TiuMary Grace Vitero--------------Amity--------------Edwin Ubongen--------------Benevolence--------------Jonathan BrillantesFrancis Anniel CandidoTejan TayagMenelba GudoyGeordelle MartinezKuh Pareja--------------Bravery--------------Graciano A. Budoy JrLeonard AusteroJackyrold LojeraSherwin S de MesaMichelle AlilinUlrika BarsanaRicalyn CabreraLovella Janice CalijaElamparo Joy AnneJosellen GorordoGrecel NicomedesNadia Valdez--------------Charity--------------Michael AgbayaniNeil John CalderonLloyd FirmalinoNelson GuillénJericho MontanoSonny QuimingJerome RoxasRichard Aris YabutDiana BandillaPrincess Grace DavidKristine Amylette MorfeJonah Verlienetz I. NivalGenelyn PaguioAnalyn PonceVanessa TevesEmilou Vicente--------------Courage!!!--------------Ralph Anthony AguilaConde AmorJeffrey AnosJonathan Jhoy ApiladoJoseph Avila IIRommel BalerosJobert Lord CamayaLemuel EndayaBernabe Flores IIIJoey boy LicardoMichael MartinezAngelito Mendiola Jr.Erickson PascuaJulius Francis PenalosaMariel QuiranteJohn Erick ReyesSteve Allan RosalesJovin RoselAl RuizVanessa B. BibeJana BonSheila BorbonMa. Mae BrionApril BumatayoVellegine CaspeIrene CastroMarisol EnsigneAnn Ray FormillezaErmalyn FuentesRizabel GabrielRogilyn GalamgamJhoanne GarrolCharlynne HueteHazel Mae IdosAnna Carina JavierBaby Jade LeosalaJoan OsorioMaria Luisa PabloSheena Len PenaRochelle PerezMichelle RamosKarla Maria RegalaGemmalou RoqueJennalyn SadieJennalyn SamonteElsie TorresMaria Lourdes TrevenioSarah Jane Dela ViñaVendell Vitto*--------------Dignity--------------Jeffrey FernandezVoltaire GaviolaArneil LolargaFrank Alexis MaicongDianne AngRichie ArandiaApril Anne ArellanoRachel Ann IbanezMichelle GacerRoxanne GapasinChristine Lheslie MacalinoAileen MarquezSharah De Mesa--------------Diligence--------------Wren CabatuanAdonis HeyresArriane Jade BondocElaine joy CalipesArlette FernandezMaria Leen MadrilejosSchenley Vicente--------------Endurance--------------Marc Robric AlixMarlo BancoroJeric LanuzaJan Marc Philip LargozaRodel LoncerozRommel NarváezFrancis Sofronio TrinidadMarie AbayaKatrina Irene BeltranSheila Lyn DiazCatherine FortesAnna Rizza GonzalesRosette PilarMiles Rayvi SantosBetheline CuevasAiko Patungan
What is a summary of bangkang papel?
BANGKANG PAPEL -------------------------- ni Genoveva Matute Nagkatuwaan ang mga bata sa pagtatampisaw sa baha. Ito ang pinakahihintay nilang araw mula nang magkasunud-sunod ang pag-ulan. Alam nilang kapag iyo'y nagpatuloy sa loob ng tatlong araw ang lansangang patungo sa laruan ay lulubog. At ngayon, ay ikalimang araw nang walang tigil ang pag-ulan. Ilang maliliit na bata ang magpapalutang ng mga bangkal papel, nariyang tinatangay ng tubig, naroong sinasalpok at inilulubog, nariyang winawasak. Sa tuwi akong makakikita ng bangkang papel ay nagbabalik sa aking gunita ang isang batang lalaki. Isang batang lalaking gumawa ng tatlong malalaking bangkang papel na hindi niya napalutang sa tubig kailanman... Isang batang lalaking nagising sa isang gabi, sa mag dagundong na nakagugulat. Sa loob ng ilang saglit, ang akala niya'y Bagong Taon noon. Gayon ding malalakas na ugong ang natatandaan niyang sumasalubong sa Bagong Taon. Ngunit pagkalipas ng ilan pang saglit, nagunita niyang noon ay wala nang ingay na pumapatak mula sa kanilang bubungan. Sa karimla't pinalaki niya ang dalawang mata, wala siyang makitang ano man maliban sa isang makitid na silahis. Hindi niya malaman kung alin ang dagundong ng biglang pumuno sa bahay ang biglang pagliliwanag. Gulilat siyang nagbalikwas at hinanap nang paningin ang kanyang ina. Nagsunud-sunod ang tila malalaking batong gumugulong sa kanilang bubungan. Ang paggulong ng mga iyo'y sinasaliwan ng pagliliwanag at pagdidilim ng bahay, ng pagliliwanag na muli. Samantala'y patuloy ang pagbuhos ng ulan sa kanilang bubungan, sa kanilang paligid, sa lahat ng dako. Muling nahiga ang nagbalikwas at ang tinig niya ay pinatalagos sa karimlan. "Inay, umuulan, ano?" "Oo, anak, kangina," anang tinig mula sa dulo ng hihigan. "Inay," ang ulit niya sa karimlan, "dumating na ba ang Tatay?" Sumagot ang tinig ngunit hindi niya maunawaan. Kaya't itinaas niya nang bahagay ang likod at humilig sa kaliwang bisig. Sa kanyang tabi;y naroon ang kapatid na si Miling. Sa tabi nito'y nabanaagan niya ang katawan ng ina, at sa kabila naman nito'y nakita niya ang banig na walang tao. Ibinaba niya ang likod at iniunat ang kaliwang bisig. Naramdaman niya ang sigis ng lamig ng kanyang buto. Mula sa nababalot na katawan ni milng ay hinila niya ang kumot at ito'y itinakip sa sariling katawan. Bahagyang gumalaw ang kapatid, pagkatapos ay nagpatuloy sa hindi pagkilos. Naaawa siya kay Miling kaya't ang kalahati ng kumot ay ibinalot sa katawan niyon at siya'y namaluktot sa nalabing kalahati. Naramdaman niya ang panunuot ng lamig sa kanyang likod. Inilabas niya ang kanag kamay sa kumot at kinapa ang banig hanggang sa maabot niya ang sahig. Anong lamig sa sahig, ang naisip niya, at ang kanang kamay ay dali-daling ipinasok muli sa kumot. "Inay," ang tawag niyang muli, "bakit wala pa si Tatay? Anong oras na ba?" "Ewan ko," ang sagot ng kanyang ina. "Matulog ka na, anak, at bukas ay magpapalutang ka ng mga bangkang ginawa mo." Natuwa ang bata sa kanyang narinig. Magkakarerahan kami ng bangka ni Miling, ang aki'y malalaki't matitibay...hindi masisira ng tubig. Dali-dali siyang nagbangon at pakapa-kapang sumiksik sa pagitan ng kapatid at ng kanyang kausap. Idinaan niya ang kanyang kamay sa pagitan ng baywang at bisig ng ina. Naramdaman niya ang bahagyang pag-aangay ng kaliwang bisig niyon. Ang kanang kamay noo'y ipinatong sa kanyang ulo at pabulong na nagsalita: "Siya, matulog ka na." Ngunit ang bata'y hindi natulog. Mula sa malayo'y naririnig niya ang hagibis ng malakas na hangin. At ang ulang tangay-tangay noon. "Marahil ay hindi na uuwi ang Tatay ngayong gabi," ang kanyang nasabi. Naalala niyang may mga gabing hindi umuuwi ang kanyang ama. "Saan natutulog ang Tatay kung hindi siya umuuwi rito?" ang tanong niya sa kanyang ina. Ngunit ito'y hindi sumagot. Sinipat niya ang mukha upang alamin kung nakapikit na ang kanyang ina. Ngunit sa karimlan ay hindi niya makita. Bago siya tuluyang nakalimot, ang kahuli-hulihang larawan sa kanyang balintataw ay ito. Tatlong malalaking bangkang yari sa papel na inaanod ng baha sa kanilang tapat... At samantalang pumapailanlang sa kaitaasan ang kahuli-hulihang pangrap ng batang yaon, ang panahon ay patuloy sa pagmamasungit. Ang munting bahay na pawid ay patuloy sa pagliliwanag at pagdidilim, sa pananahimik at pag-uumugong, sa pagbabata ng walang awing hampas ng hangin at ulan... Ang kinabukasan ng pagtatampisaw at pagpapaanod ng mga bangkang papel ay dumating... Ngunit kakaibang kinabukasan. Pagdilat ng inaantok pang batang lalaki ay nakita niyang nag-iisa siya sa hihigan. Naroon ang kumot at unan ni Miling at ng kanyang ina. Pupungas siyang bumangon. Isang kamay ang dumantay sa kanyang balikat at nang magtaas ng paningin ay nakitang yao'y si Aling Berta, ang kanilang kapitbahay. Hindi niya maunawaan ang tingin noong tila naaawa. Biglang-biglang naparam ang nalalabi pang antok. Gising na gising ang kanyang ulirat. Naroon ang asawa ni Aling Berta, gayon din sina Mang Pedring, si Alng Ading, si Feli, at si Turing, si Pepe. Nakita niyang ang kanilang bahay ay halos mapuno ng tao. Nahihintakutang mga batang humanap kay kay Miling at sa ina. Sa isang sulok, doon nakita ng batang lalaki ang kanyang ina na nakalikmo sa sahig. Sa kanyang kandungan ay nakasubsob si Miling. At ang buhok nito ay walang tigil na hinahaplus-haplos ng kanyang ina. Ang mukha ng kanyang ina ay nakita ng batang higit na pumuti kaysa rati. Ngunit ang mga mata noo'y hindi pumupikit, nakatingin sa wala. Patakbo siyang lumapit sa ina at sunud-sunod ang kanyang pagtatanong. "Bakit, Inay, ano ang nangyari? Ano ang nangyari, Inay? Bakit maraming tao rito?" Ngunit tila hindi siya narinig ng kausap. Ang mga mata noo'y patuloy sa hindi pagsikap. Ang kamay noo'y patuloy sa paghaplos sa buhok ni Miling. Nagugulumihang lumapit ang bata kina Mang Pedring at Aling Feli. Ang pag-uusap nila'y biglang natigil nang siya'y makita. Wala siyang narinig kundi... "Labinlimang lahat ang nangapatay..." Hindi niya maunawaan ang ang lahat. Ang pagdami ng tao sa kanilang bahay. Ang anasan. Ang ayos ng kanyang ina. Ang pag-iyak ni Aling Feli nang siya ay makita. Sa pagitan ng mga hikbi, siya'y patuloy sa pagtatanong... "Bakit po? Ano po iyon?" Walang sumasagot sa kanya. Lahat ng lapitan niya'y nanatiling pinid ang labi. Ipinatong ang kamay sa kanyang balikat o kaya'y hinahaplos ang kanyang buhok at wala na. Hindi niya matandaan kung gaano katagal bago may nagdatingan pang mga tao. "Handa na ba kaya?" anang isang malakas ang tinig. "Ngayon din ay magsialis na kayo. Kayo'y ihahatid ni Kapitan Sidro sa pook na ligtas. Walang maiiwan, isa man. Bago lumubog ang araw sila'y papasok dito... Kaya't walang maaaring maiwan." Matagal bago naunawaan ng bata kung ano ang nagyari. Sila'y palabas na sa bayan, silang mag-iiba, ang lahat ng kanilang kapitbahay, ang maraming-maraming tao, at ang kani-kanilang balutan. Sa paulit-ulit na salitaan, sa sali-salimbayang pag-uusap ay nabatid niya ang ilang bagay. Sa labinlimang nangapatay kagabi ay kabilang ang kanyang ama...sa labas ng bayan...sa sagupaan ng mga kawal at taong-bayan. Nag-aalinlangan, ang batang lalaki'y lumapit sa kanyang ina na mabibigat ang mga paa sa paghakbang. "Inay, bakit pinatay ng mga kawal ang Tatay? Bakit? Bakit?" Ang mga bata noong nakatingin sa matigas na lupa ay isang saglit na lumapit sa kanyang mukha. Pagkatapos, sa isang tinig na marahang-marahan ay nagsalita. "Iyon din ang nais kong malaman, anakm iyon din ang nais kong malaman." Samantala... Sa bawat hakbang na palayo sa bahay na pawid at sa munting bukid na kanyang tahanan ay nararagdagan ang agwat ng ulila sa kanyang kabataan. Ang gabing yaon ng mga dagundong at sigwa, ng mga pangarap na kinabukasan at ng mga bangkang papel - ang gabing yaon ang kahuli-hulihan sa kabataang sasansaglit lamang tumagal. Ang araw na humalili'y tigib ng pangamba at ng mga katanungang inihahanap ng tugon. Kaya nga ba't sa tuwi akong makakikita ng bangkang papel ay nagbabalik sa aking gunita ang isang batang lalaki. Isang batang lalaking gumawa ng tatlong malalaking bangkang papel na hindi niya napalutang kailanman...
Anoang buod ng bangkang papel nigenoveva edroza matute?
BANGKANG PAPEL -------------------------- ni Genoveva Matute Nagkatuwaan ang mga bata sa pagtatampisaw sa baha. Ito ang pinakahihintay nilang araw mula nang magkasunud-sunod ang pag-ulan. Alam nilang kapag iyo'y nagpatuloy sa loob ng tatlong araw ang lansangang patungo sa laruan ay lulubog. At ngayon, ay ikalimang araw nang walang tigil ang pag-ulan. Ilang maliliit na bata ang magpapalutang ng mga bangkal papel, nariyang tinatangay ng tubig, naroong sinasalpok at inilulubog, nariyang winawasak. Sa tuwi akong makakikita ng bangkang papel ay nagbabalik sa aking gunita ang isang batang lalaki. Isang batang lalaking gumawa ng tatlong malalaking bangkang papel na hindi niya napalutang sa tubig kailanman... Isang batang lalaking nagising sa isang gabi, sa mag dagundong na nakagugulat. Sa loob ng ilang saglit, ang akala niya'y Bagong Taon noon. Gayon ding malalakas na ugong ang natatandaan niyang sumasalubong sa Bagong Taon. Ngunit pagkalipas ng ilan pang saglit, nagunita niyang noon ay wala nang ingay na pumapatak mula sa kanilang bubungan. Sa karimla't pinalaki niya ang dalawang mata, wala siyang makitang ano man maliban sa isang makitid na silahis. Hindi niya malaman kung alin ang dagundong ng biglang pumuno sa bahay ang biglang pagliliwanag. Gulilat siyang nagbalikwas at hinanap nang paningin ang kanyang ina. Nagsunud-sunod ang tila malalaking batong gumugulong sa kanilang bubungan. Ang paggulong ng mga iyo'y sinasaliwan ng pagliliwanag at pagdidilim ng bahay, ng pagliliwanag na muli. Samantala'y patuloy ang pagbuhos ng ulan sa kanilang bubungan, sa kanilang paligid, sa lahat ng dako. Muling nahiga ang nagbalikwas at ang tinig niya ay pinatalagos sa karimlan. "Inay, umuulan, ano?" "Oo, anak, kangina," anang tinig mula sa dulo ng hihigan. "Inay," ang ulit niya sa karimlan, "dumating na ba ang Tatay?" Sumagot ang tinig ngunit hindi niya maunawaan. Kaya't itinaas niya nang bahagay ang likod at humilig sa kaliwang bisig. Sa kanyang tabi;y naroon ang kapatid na si Miling. Sa tabi nito'y nabanaagan niya ang katawan ng ina, at sa kabila naman nito'y nakita niya ang banig na walang tao. Ibinaba niya ang likod at iniunat ang kaliwang bisig. Naramdaman niya ang sigis ng lamig ng kanyang buto. Mula sa nababalot na katawan ni milng ay hinila niya ang kumot at ito'y itinakip sa sariling katawan. Bahagyang gumalaw ang kapatid, pagkatapos ay nagpatuloy sa hindi pagkilos. Naaawa siya kay Miling kaya't ang kalahati ng kumot ay ibinalot sa katawan niyon at siya'y namaluktot sa nalabing kalahati. Naramdaman niya ang panunuot ng lamig sa kanyang likod. Inilabas niya ang kanag kamay sa kumot at kinapa ang banig hanggang sa maabot niya ang sahig. Anong lamig sa sahig, ang naisip niya, at ang kanang kamay ay dali-daling ipinasok muli sa kumot. "Inay," ang tawag niyang muli, "bakit wala pa si Tatay? Anong oras na ba?" "Ewan ko," ang sagot ng kanyang ina. "Matulog ka na, anak, at bukas ay magpapalutang ka ng mga bangkang ginawa mo." Natuwa ang bata sa kanyang narinig. Magkakarerahan kami ng bangka ni Miling, ang aki'y malalaki't matitibay...hindi masisira ng tubig. Dali-dali siyang nagbangon at pakapa-kapang sumiksik sa pagitan ng kapatid at ng kanyang kausap. Idinaan niya ang kanyang kamay sa pagitan ng baywang at bisig ng ina. Naramdaman niya ang bahagyang pag-aangay ng kaliwang bisig niyon. Ang kanang kamay noo'y ipinatong sa kanyang ulo at pabulong na nagsalita: "Siya, matulog ka na." Ngunit ang bata'y hindi natulog. Mula sa malayo'y naririnig niya ang hagibis ng malakas na hangin. At ang ulang tangay-tangay noon. "Marahil ay hindi na uuwi ang Tatay ngayong gabi," ang kanyang nasabi. Naalala niyang may mga gabing hindi umuuwi ang kanyang ama. "Saan natutulog ang Tatay kung hindi siya umuuwi rito?" ang tanong niya sa kanyang ina. Ngunit ito'y hindi sumagot. Sinipat niya ang mukha upang alamin kung nakapikit na ang kanyang ina. Ngunit sa karimlan ay hindi niya makita. Bago siya tuluyang nakalimot, ang kahuli-hulihang larawan sa kanyang balintataw ay ito. Tatlong malalaking bangkang yari sa papel na inaanod ng baha sa kanilang tapat... At samantalang pumapailanlang sa kaitaasan ang kahuli-hulihang pangrap ng batang yaon, ang panahon ay patuloy sa pagmamasungit. Ang munting bahay na pawid ay patuloy sa pagliliwanag at pagdidilim, sa pananahimik at pag-uumugong, sa pagbabata ng walang awing hampas ng hangin at ulan... Ang kinabukasan ng pagtatampisaw at pagpapaanod ng mga bangkang papel ay dumating... Ngunit kakaibang kinabukasan. Pagdilat ng inaantok pang batang lalaki ay nakita niyang nag-iisa siya sa hihigan. Naroon ang kumot at unan ni Miling at ng kanyang ina. Pupungas siyang bumangon. Isang kamay ang dumantay sa kanyang balikat at nang magtaas ng paningin ay nakitang yao'y si Aling Berta, ang kanilang kapitbahay. Hindi niya maunawaan ang tingin noong tila naaawa. Biglang-biglang naparam ang nalalabi pang antok. Gising na gising ang kanyang ulirat. Naroon ang asawa ni Aling Berta, gayon din sina Mang Pedring, si Alng Ading, si Feli, at si Turing, si Pepe. Nakita niyang ang kanilang bahay ay halos mapuno ng tao. Nahihintakutang mga batang humanap kay kay Miling at sa ina. Sa isang sulok, doon nakita ng batang lalaki ang kanyang ina na nakalikmo sa sahig. Sa kanyang kandungan ay nakasubsob si Miling. At ang buhok nito ay walang tigil na hinahaplus-haplos ng kanyang ina. Ang mukha ng kanyang ina ay nakita ng batang higit na pumuti kaysa rati. Ngunit ang mga mata noo'y hindi pumupikit, nakatingin sa wala. Patakbo siyang lumapit sa ina at sunud-sunod ang kanyang pagtatanong. "Bakit, Inay, ano ang nangyari? Ano ang nangyari, Inay? Bakit maraming tao rito?" Ngunit tila hindi siya narinig ng kausap. Ang mga mata noo'y patuloy sa hindi pagsikap. Ang kamay noo'y patuloy sa paghaplos sa buhok ni Miling. Nagugulumihang lumapit ang bata kina Mang Pedring at Aling Feli. Ang pag-uusap nila'y biglang natigil nang siya'y makita. Wala siyang narinig kundi... "Labinlimang lahat ang nangapatay..." Hindi niya maunawaan ang ang lahat. Ang pagdami ng tao sa kanilang bahay. Ang anasan. Ang ayos ng kanyang ina. Ang pag-iyak ni Aling Feli nang siya ay makita. Sa pagitan ng mga hikbi, siya'y patuloy sa pagtatanong... "Bakit po? Ano po iyon?" Walang sumasagot sa kanya. Lahat ng lapitan niya'y nanatiling pinid ang labi. Ipinatong ang kamay sa kanyang balikat o kaya'y hinahaplos ang kanyang buhok at wala na. Hindi niya matandaan kung gaano katagal bago may nagdatingan pang mga tao. "Handa na ba kaya?" anang isang malakas ang tinig. "Ngayon din ay magsialis na kayo. Kayo'y ihahatid ni Kapitan Sidro sa pook na ligtas. Walang maiiwan, isa man. Bago lumubog ang araw sila'y papasok dito... Kaya't walang maaaring maiwan." Matagal bago naunawaan ng bata kung ano ang nagyari. Sila'y palabas na sa bayan, silang mag-iiba, ang lahat ng kanilang kapitbahay, ang maraming-maraming tao, at ang kani-kanilang balutan. Sa paulit-ulit na salitaan, sa sali-salimbayang pag-uusap ay nabatid niya ang ilang bagay. Sa labinlimang nangapatay kagabi ay kabilang ang kanyang ama...sa labas ng bayan...sa sagupaan ng mga kawal at taong-bayan. Nag-aalinlangan, ang batang lalaki'y lumapit sa kanyang ina na mabibigat ang mga paa sa paghakbang. "Inay, bakit pinatay ng mga kawal ang Tatay? Bakit? Bakit?" Ang mga bata noong nakatingin sa matigas na lupa ay isang saglit na lumapit sa kanyang mukha. Pagkatapos, sa isang tinig na marahang-marahan ay nagsalita. "Iyon din ang nais kong malaman, anakm iyon din ang nais kong malaman." Samantala... Sa bawat hakbang na palayo sa bahay na pawid at sa munting bukid na kanyang tahanan ay nararagdagan ang agwat ng ulila sa kanyang kabataan. Ang gabing yaon ng mga dagundong at sigwa, ng mga pangarap na kinabukasan at ng mga bangkang papel - ang gabing yaon ang kahuli-hulihan sa kabataang sasansaglit lamang tumagal. Ang araw na humalili'y tigib ng pangamba at ng mga katanungang inihahanap ng tugon. Kaya nga ba't sa tuwi akong makakikita ng bangkang papel ay nagbabalik sa aking gunita ang isang batang lalaki. Isang batang lalaking gumawa ng tatlong malalaking bangkang papel na hindi niya napalutang kailanman...
